Lönnroth, Lars. The Noble Heathen: A Theme in the Sagas

• Author: Lönnroth, Lars
• Title: The Noble Heathen: A Theme in the Sagas
• Published in: Scandinavian Studies 41
• Year: 1969
• Pages: 1-29
• E-text:
• Reference: Lönnroth, Lars. "The Noble Heathen: A Theme in the Sagas." Scandinavian Studies 41 (1969): 1-29.

---

• Key words: motives, characterization (sagnaminni, persónulýsingar)

Annotation

The Noble Heathen, as typified by Þorsteinn in Vatnsdæla saga, is a reoccuring theme in the family sagas. While these pagan heroes have no close contact with Christianity and do not themselves become Christians, they behave in a consistently virtuous, ethical manner and often foresee the arrival of a new (and greater) religion. Some sagas – Njáls saga in particular – contrast such noble heathens with Christians who behave in distinctly ignoble ways. In this paper, Lönnroth examines the characterization of ethical heathens in a medieval Christian context and in the more specific context of thirteenth century Iceland. Depictions of pagan ethics are influenced by the doctrine of Natural Religion and Natural Law, as seen in the Prose Edda; the presence of ethical pagan ancestors arguably acts as a counterbalance to less acceptable elements of the pagan past. Mentions Egill Skallagrímsson only as an example of a non-noble heathen, comparing Þorsteinn and Jökull in Vatnsdæla saga to Egill and Þórólfr in Egils saga.

Lýsing

Göfugi heiðinginn, eins og hann birtist t.d. í persónu Þorsteins í Vatnsdæla sögu, er algengt minni í Íslendingasögum. Enda þótt þessar söguhetjur hafi lítið af kristninni að segja og láti ekki skírast þá eru þær dyggðugar og hafa sterka siðferðisvitund og eru meðvitaðir um komu hins nýja (og betri) siðar. Sumar sögur - ekki síst Njáls saga - draga fram andstæður milli þessa göfuga heiðingja og kristinna manna sem villast með ýmsum hætti út af hinni réttu braut. Í greininni setur Lönnroth persónulýsingu göfuga heiðingjans í samband við kristnar hugmyndir á miðöldum og þó sérstaklega við aðstæður á Íslandi á þrettándu öld. Lýsingar á þessari manngerð eru undir áhrifum af hugmyndum kristinna manna um lögmál náttúrunnar og náttúrutrú, eins og þær birtast í Snorra-Eddu; hugsanlega voru menn að gera hlut heiðninnar skárri með því að lýsa forfeðrum sínum sem göfugum heiðingjum. Egill er einungis nefndur í greininni sem dæmi um heiðingja sem er allt annað en göfugur; Egill og Þórólfur í Eglu eru í því sambandi bornir saman við Þorstein og Jökul í Vatnsdælu.

References

Njáls saga

Chapter 100: nýi átrúnaður muni vera miklu betri: "Episodes of this kind are interesting both as attempts to dramatize the advent of Christianity and as expressions of a deterministic view of history. They are apparently dependent on biblical and patristic traditions, (…). On the other hand, these episodes also fit in very well with a fatalistic pattern which we find already in the oldest pagan Edda poems (…)." (p. 17).

Links

• Written by: Katelin Parsons
• Icelandic translation: Jón Karl Helgason