Egla, 27

Chapter 27

Slaying of Hallvard and Sigtrygg

All through the summer Kveldulf and Skallagrim kept a look-out shorewards on the highway of vessels. Skallagrim was very sharp-sighted. He saw Hallvard's company sailing by, and he knew the ship, for he had seen it before when Thorgils went with it. Skallagrim watched their course, and where they lay to in haven at eventide. Then he went back to his own people, and told Kveldulf what he had seen, and withal how he had recognised the ship, being that which once was Thorolf's, and was taken by Hallvard from Thorgils, and doubtless there were some men on board who would be worth catching.

So they made them ready with both their boats, and twenty men in each. Kveldulf steered one, Skallagrim the other. Then they rowed and made for the ship. But when they came where it lay, they put in to land.

Hallvard's men had set up the tent over their ship, and laid them down to sleep. But when Kveldulf's force came upon them, then the watchmen who sat at the gangway-end leapt up, and called out to the ship; they bade the men rise, for an enemy was upon them. Hallvard's party leapt to their weapons. But when Kveldulf with his men came to the gangway-end, he went out by the stern gangway, while Skallagrim went forward to the other gangway.

Kveldulf had in his hand a battle-axe; but when he got on board, he bade his men go along the outer way by the gunwale and cut the tent from its forks, while he himself rushed aft to the stern-castle. And it is said that he then had a fit of shape-strength, as had also several of his comrades. They slew all that came in their way, the same did Skallagrim where he boarded the ship; nor did father and son stay hands till the ship was cleared. When Kveldulf came aft to the stern-castle, he brandished high his battle-axe, and smote Hallvard right through helm and head, so that the axe sank in even to the shaft; then he snatched it back towards him so forcibly that he whirled Hallvard aloft, and slung him overboard. Skallagrim cleared the forecastle, slaying Sigtrygg. Many men plunged into the sea; but Skallagrim's men took one of the boats, and rowed after and slew all that were swimming.

There were lost with Hallvard fifty men in all. The ship and the wealth that was in it Skallagrim's men took. Two or three men whom they deemed of least note they seized, and gave them their lives, asking of them who had been in the ship, and what had been the purport of the voyage. After learning all the truth about this, they looked over the slain who lay on ship-board. It was found that more had leapt overboard, and so perished, than had fallen on the ship. The sons of Guttorm had leapt overboard and perished. Of these, one was twelve years old, the other ten, and both were lads of promise.

Then Skallagrim set free the men whose lives he had spared, and bade them go to king Harold and tell him the whole tale of what had been done there, and who had been the doers of it. 'Ye shall also,' said he, 'bear to the king this ditty:

'For a noble warrior slain
Vengeance now on king is ta'en:
Wolf and eagle tread as prey
Princes born to sovereign sway.
Hallvard's body cloven through
Headlong in the billows flew;
Wounds of wight once swift to fare
Swooping vulture's beak doth tear.'

After this Skallagrim and his men took out to their ships and captured ship and her cargo. And then they made an exchange, loading the ship they had taken, but emptying one of their own which was smaller; and in this they put stones, and bored holes and sank it. Then, as soon as ever the wind was fair, they sailed out to sea.

It is said of shape-strong men, or men with a fit of Berserk fury on them, that while the fit lasted they were so strong that nought could withstand them; but when it passed off, then they were weaker than their wont. Even so it was with Kveldulf. When the shape-strong fit went from him, then he felt exhaustion from the onset he had made, and became so utterly weak that he lay in bed.

And now a fair wind took them out to sea. Kveldulf commanded the ship which they had taken from Hallvard. With the fair wind the ships kept well together, and for long time were in sight of each other.

But when they were now far advanced over the main, Kveldulf's sickness grew worse. And when it came to this, that death was near, then he called to him his shipmates, and told them that he thought it likely they and he would soon take different ways. 'I have never,' he said, 'been an ailing man; but if it so be (as now seems likely) that I die, then make me a coffin, and put me overboard: and it will go far otherwise than I think if I do not come to Iceland and take land there. Ye shall bear my greeting to my son Grim, when ye meet, and tell him withal that if he come to Iceland, and things so turn out that unlikely as it may seem I be there first, then he shall choose him a homestead as near as may be to where I have come ashore.'

Shortly after this Kveldulf died.

His shipmates did as he had bidden them do; they laid him in a coffin, and shot it overboard. There was a man named Grim, son of Thorir Kettlesson Keel-fare, of noble kin and wealthy. He was in Kveldulf's ship; he had been an old friend of both father and son, and a companion both of them and of Thorolf, for which reason he had incurred the king's anger. He now took command of the ship after Kveldulf was dead.

But when they were come to Iceland, approaching the land from the south, they sailed westwards along the coast, because they had heard that Ingolf had settled there. But coming over against Reykja-ness, and seeing the firth open before them, they steered both ships into the firth.

And now the wind came on to blow hard, with much rain and mist. Thus the ships were parted.

Grim the Halogalander and his crew sailed in up the Borgar Firth past all the skerries; then they cast anchor till the wind fell and the weather cleared. They waited for the flood-tide, and then took their ship up into a river-mouth; it is called Gufu-river. They drew the ship up this river as far as it could go; then unshipped the cargo, and remained there for the first winter. They explored the land along the sea both inwards and outwards, and they had not gone far before they found Kveldulf's coffin cast up in a creek. They carried the coffin to the ness hard by, set it down there, and raised thereover a pile of stones.

Kafli 27

Dráp þeirra bræðra

Kveld-Úlfur og þeir Skalla-Grímur héldu njósnum jafnan um sumarið inn á þjóðleiðinni. Skalla-Grímur var hverjum manni skyggnari. Hann sá sigling þeirra Hallvarðs og kenndi skipið því að hann hafði það skip séð fyrr þá er Þorgils fór með. Skalla-Grímur hélt vörð á um ferð þeirra hvar þeir lögðu til hafnar um kveldið. Síðan fer hann aftur til liðs síns og segir Kveld-Úlfi það er hann hafði séð, svo það að hann hafði kennt skipið það er þeir Hallvarður höfðu tekið af Þorgísli og Þórólfur hafði átt og þar mundu þeir menn nokkurir fylgja er veiður mundi í vera.

Síðan búast þeir og búa báða bátana og höfðu tuttugu menn á hvorum. Stýrði öðrum Kveld-Úlfur en öðrum Skalla-Grímur. Róa þeir síðan og leita skipsins en er þeir koma að þar er skipið lá þá lögðu þeir að landi.

Þeir Hallvarður höfðu tjaldað yfir skipi sínu og höfðu þá lagst til svefns. En er þeir Kveld-Úlfur komu að þeim þá hljópu varðmenn upp er sátu við bryggjusporð og kölluðu á skip út, báðu menn upp standa, sögðu að ófriður fór að þeim. Hljópu þeir Hallvarður til vopna sinna.

En er þeir Kveld-Úlfur komu að bryggjusporðinum þá gekk hann út að skutbryggju en Skalla-Grímur gekk fram að bryggjunni. Kveld-Úlfur hafði í hendi bryntröll. En er hann kom á skipið þá bað hann menn sína ganga hið ytra með borðum og höggva tjöldin úr klofum en hann óð aftur til lyftingarinnar og svo er sagt að þá hamaðist hann og fleiri voru þeir förunautar hans er þá hömuðust. Þeir drápu menn þá alla er fyrir þeim urðu. Slíkt sama gerði Skalla-Grímur þar er hann gekk um skipið. Léttu þeir feðgar eigi fyrr en hroðið var skipið. En er Kveld-Úlfur kom aftur að lyftingunni reiddi hann upp bryntröllið og höggur til Hallvarðs í gegnum hjálminn og höfuðið og sökk allt að skafti. Hnykkti hann þá svo hart að sér að hann brá Hallvarði á loft og slöngdi honum útbyrðis. Skalla-Grímur ruddi framstafninn og drap Sigtrygg. Margt hljóp manna á kaf en menn Skalla-Gríms tóku bátinn er þeir höfðu þangað haft og reru til og drápu þá alla er á sundinu voru.

Þar lést alls manna Hallvarðs meir en fimm tigir manna en þeir Skalla-Grímur tóku skipið það er þeir Hallvarður höfðu þangað haft og fé allt það sem á var.

Þeir tóku höndum menn tvo eða þrjá þá er þeim þótti sem minnstir væru fyrir sér og gáfu grið og höfðu af þeim tíðindi, fréttu hverjir menn hefðu verið á skipinu og svo hvernig ferð þeirra hefði ætluð verið. En er þeir voru vísir orðnir alls hins sanna þá könnuðu þeir valinn þann er á skipinu lá. Fannst þeim þá það á að meiri hlutur manna hafði fyrir borð hlaupið og höfðu týnst en það er fallið hafði á skipinu. Þeir synir Guttorms höfðu fyrir borð hlaupið og höfðu týnst. Þá var annar þeirra tólf vetra en annar tíu og hinir vænlegustu menn.

Síðan lét Skalla-Grímur lausa fara þá menn er hann hafði grið gefið, og bað þá fara á fund Haralds konungs og segja honum vendilega frá þeim tíðindum er þar gerðust, og svo hverjir þar höfðu að verið. „Skuluð þér,“ sagði hann, „bera til konungs kviðling þenna:

Nú er hersis hefnd
við hilmi efnd.
Gengur úlfr og örn
af ynglings börn.
Flugu höggvin hræ
Hallvarðs á sæ.
Grár slítr undir
ari Snarfara.

Síðan fluttu þeir Grímur skipið með farmi út til skipa sinna, skiptu þá skipunum, hlóðu þetta er þá höfðu þeir fengið en ruddu hitt er þeir höfðu áður og minna var, báru þar í grjót og brutu þar á raufar og sökktu niður, sigldu síðan á haf út þegar byr gaf.

Svo er sagt að þeim mönnum væri farið er hamrammir eru eða þeim er berserksgangur var á að meðan það var framið þá voru þeir svo sterkir að ekki hélst við þeim en fyrst er af var gengið þá voru þeir ómáttkari en að vanda. Kveld-Úlfur var og svo að þá er af honum gekk hamremmin þá kenndi hann mæði af sókn þeirri er hann hafði veitt og var hann þá af öllu saman ómáttugur svo að hann lagðist í rekkju.

En byr bar þá í haf út. Kveld-Úlfur réð fyrir skipi því er þeir höfðu tekið af þeim Hallvarði. Þeim byrjaði vel og héldu mjög samfloti svo að hvorir vissu löngum til annarra.

En er sóttist hafið þá elnaði sótt á hendur Kveld-Úlfi. En er dró að því að hann var banvænn þá kallaði hann til skipverja sína og sagði þeim að honum þótti líklegt að þá mundi brátt skilja vega þeirra. „Hefi eg,“ sagði hann, „ekki kvellisjúkur verið en ef svo fer, sem mér þykir nú líklegast, að eg andist þá gerið mér kistu og látið mig fara fyrir borð og verður þetta annan veg en eg hugði að vera mundi ef eg skal eigi koma til Íslands og nema þar land. Þér skuluð bera kveðju mína Grími syni mínum þá er þér finnist og segið honum það með, ef svo verður að hann kemur til Íslands og beri svo að þótt það muni ólíklegt þykja að eg sé þar fyrir, þá taki hann sér þar bústað sem næst því er eg hefi að landi komið.“

Litlu síðar andaðist Kveld-Úlfur. Gerðu skipverjar hans svo sem hann hafði fyrir mælt að þeir lögðu hann í kistu og skutu síðan fyrir borð.

Grímur hét maður, son Þóris Ketilssonar kjölfara, kynstór maður og auðigur. Hann var skipverji Kveld-Úlfs. Hann hafði verið aldavinur þeirra feðga og hafði verið í ferðum bæði með þeim og Þórólfi, hafði hann og fengið reiði konungs fyrir þá sök. Hann tók til forráða skipið eftir er Kveld-Úlfur var dauður.

En er þeir voru komnir við Ísland þá sigldu þeir sunnan að landi. Þeir sigldu vestur fyrir landið því að þeir höfðu það spurt að Ingólfur hafði sér þar bústað tekið. En er þeir komu fyrir Reykjanes og þeir sáu firðinum upp lúka þá stefna þeir inn í fjörðinn báðum skipunum. Veður gerði hvasst og væta mikil og þoka. Skildust þá skipin. Sigldu þeir inn eftir Borgarfirði til þess er þraut sker öll, köstuðu þá akkerum til þess er veður lægði og ljóst gerði. Þá biðu þeir flæðar. Síðan fluttu þeir skipið upp í árós nokkurn. Sú er kölluð Gufuá. Leiddu þar skipið upp eftir ánni svo sem gekk, báru síðan farm af skipinu og bjuggust þar um hinn fyrsta vetur.

Þeir könnuðu landið með sæ, bæði upp og út. En er þeir höfðu skammt farið þá fundu þeir í vík einni hvar upp var rekin kista Kveld-Úlfs. Fluttu þeir kistuna á nes það, er þar varð, settu hana þar niður og hlóðu að grjóti.