Egla, 83

Chapter 83

Of Aunund Sjoni and Steinar his son

Aunund Sjoni dwelt at Anabrekka, while Egil dwelt at Borg. Aunund married Thorgerdr daughter of Thorbjorn the Stout, of Snæfell-strand: the children of Aunund and his wife were a son Steinar, and a daughter Dalla. And when Aunund grew old and his sight was dim, then he gave up the housekeeping to Steinar his son. Father and son had much wealth.

Steinar was above other men tall and strong, ill-favoured, with a stoop, long in the legs, short in the body. He was a very quarrelsome man, vehement, overbearing, and obstinate, a most headstrong fellow. And when Thorstein Egil's son came to dwell at Borg, there was at once a coolness between him and Steinar. South of Hafs-brook lies a moor called Stack-moor. In winter this is under water, but in spring, when the ice breaks up, such good grazing for cattle is there, that it was deemed equal to stacked hay. Hafs-brook by old custom marked the boundary; but in spring Steinar's cattle encroached much on Stack-moor, when driven out to Hafs-brook, and Thorstein's house-carles complained of it. Steinar took no notice of this; and so matters went on for the first summer without anything happening. But in the second spring Steinar continued to take the pasturage; wherefore Thorstein spoke with him about it, but quietly, asking him to control the grazing of his kine, as had been the old usage. Steinar said the cattle should go where they would. He spoke on the whole matter with obstinacy, and he and Thorstein had words about it. Thorstein then had the cattle turned back to the moor beyond Hafs-brook. This when Steinar knew, he charged Grani his thrall to sit by the cattle on Stack-moor, and he sat there every day. This was in the latter part of the summer: all the pasture south of Hafs-brook had been grazed by then.

Now it happened one day that Thorstein had mounted a knoll to look round. He saw where Steinar's cattle were moving. Out he went on to the moor: it was late in the day. He saw that the cattle had now come far out on the fenny hollow. Thorstein ran out on the moor. And when Grani saw that, he drove the cattle away apace till they came to the milking-shed. Thorstein followed, and he and Grani met in the gate. Thorstein slew him there: and it has been called since Grani's gate: it is in the wall of the enclosure. Thorstein pulled down the wall over Grani, and so covered his body. Then he went home to Borg, but the women who came to the milking-shed found Grani where he lay. After that they carried him home to the house, and told Steinar these tidings. Steinar buried him up on the hillside, and soon got another thrall to go with the cattle, whose name is not told. Thorstein made as though he knew nothing about the pasture for the remainder of the summer.

It now happened that Steinar in the early part of the winter went out to Snæfell-strand and stayed there awhile. There he saw a thrall named Thrand, who was tall and strong above other men. Steinar, wishing to buy him, bid a large sum: but his owner valued him at three marks of silver, which was twice the price of a common thrall, and at this sum the bargain was made. Steinar took Thrand home with him, and when they came home, then spoke Steinar with Thrand: 'Now stand matters so that I will have work of you. But as all the work is already arranged, I will put on you a task of but little trouble: you shall sit by my cattle. I make a great point of their being well kept at pasture. I would have you go by no man's rule but your own, take them wherever the pasture on the moor is best. I am no judge of a man's look if you have not courage and strength enough to hold your own against any house-carle of Thorstein's.'

Steinar delivered into Thrand's hand a large axe. whose blade was an ell long, it was keen as a razor. 'This I think of you, Thrand,' said Steinar, 'that you would not regard the priesthood of Thorstein if ye two were face to face.' Thrand answered: 'No duty do I, as I deem, owe to Thorstein; and methinks I understand what work you have laid before me. You think you risk little where I am; and I believe I shall come well out of it if I and Thorstein try our strength together.'

After this Thrand took charge of the cattle. He understood, ere he had been long there, whither Steinar had had his cattle taken, and he sat by them on Stack-moor. When Thorstein was aware of this, he sent a house-carle to seek Thrand, bidding him tell Thrand the boundary between his land and Steinar's. When the house-carle came to Thrand, he told him his errand, and bade him take the cattle otherwither, saying that the land on which they were belonged to Thorstein Egil's son. Thrand said, 'I care not a jot who owns the land; I shall take the cattle where I think the pasture is best.' Then they parted: the house-carle went home and told him the thrall's answer. Thorstein let the matter rest, and Thrand took to sitting by the cattle night and day.

Kafli 83

Af Önundi sjóna

Önundur sjóni bjó að Ánabrekku þá er Egill bjó að Borg. Önundur sjóni átti Þorgerði dóttur Bjarnar hins digra af Snæfellsströnd. Börn þeirra Önundar voru þau Steinar og Dalla er átti Ögmundur Galtason, þeirra synir Þorgils og Kormákur. Og er Önundur gerðist gamall og sýndur lítt þá seldi hann af hendi bú. Tók þá við Steinar son hans. Þeir feðgar áttu auð fjár. Steinar var allra manna mestur og rammur að afli, ljótur maður, bjúgur í vexti, fóthár og miðskammur. Steinar var uppivöðslumaður mikill og ákafamaður, ódæll og harðfengur, hinn mesti kappsmaður.

Og er Þorsteinn Egilsson bjó að Borg þá gerðist þegar fátt um með þeim Steinari. Fyrir sunnan Háfslæk liggur mýri er heitir Stakksmýri. Standa þar yfir vötn á vetrin en á vorið er ísa leysir þá er þar útbeit svo góð nautum að það var kallað jafnt og stakkur töðu. Háfslækur réð þar landamerkjum að fornu fari. En á vorum gengu naut Steinars mjög á Stakksmýri, er þau voru rekin utan að Háfslæk, en húskarlar Þorsteins vönduðu um. Steinar gaf að því engan gaum og fór svo fram hið fyrsta sumar að ekki varð til tíðinda.

En annað vor þá hélt Steinar beitinni en Þorsteinn lagði þá í umræðu við hann og ræddi þó stillilega. Bað hann Steinar halda beit búfjár síns svo sem að fornu hafði verið. Steinar segir að fé mundi ganga þar sem það vildi. Hann ræddi um allt heldur festilega og skiptust þeir Þorsteinn við nokkurum orðum. Síðan lét Þorsteinn hnekkja nautunum út á mýrar yfir Háfslæk. Og er Steinar varð þess var þá fékk hann til Grana þræl sinn að sitja að nautunum á Stakksmýri og sat hann þar alla daga. Þetta var hinn efra hlut sumars. Beittust þá upp allar engjar fyrir sunnan Háfslæk.

Nú var það einn dag að Þorsteinn hafði gengið upp á borg að sjást um. Hann sá hvar naut Steinars fóru. Hann gekk út á mýrar. Það var síð dags. Hann sá að nautin voru þá komin langt út í holtasundið. Þorsteinn rann út um mýrarnar. Og er Grani sá það þá rak hann nautin óvægilega til þess er þau komu á stöðul. Þorsteinn kom þá eftir og hittust þeir Grani í garðshliðinu. Þorsteinn vó hann þar. Það heitir Granahlið síðan. Það er á túngarðinum. Þorsteinn hratt garðinum ofan á Grana og huldi svo hræ hans. Síðan fór Þorsteinn heim til Borgar en konur þær er til stöðuls fóru fundu Grana þar er hann lá. Eftir það fóru þær heim til húss og sögðu Steinari þessi tíðindi. Steinar leiddi hann uppi í holtunum en síðan fékk Steinar til annan þræl að fylgja nautunum og er sá eigi nefndur. Þorsteinn lét þá sem hann vissi eigi um beit það sem eftir var sumarsins.

Það varð til tíðinda að Steinar fór hinn fyrra hlut vetrar út á Snæfellsströnd og dvaldist þar um hríð. Steinar sá þá þræl er Þrándur hét. Hann var allra manna mestur og sterkastur. Steinar falaði þræl þann og bauð við verð mikið en sá er átti þrælinn mat hann fyrir þrjár merkur silfurs og mat hann hálfu dýrra en meðalþræl og var það kaup þeirra. Hann hafði Þránd með sér heim.

Og er þeir komu heim þá ræðir Steinar við Þránd: „Nú er svo til farið að eg vil hafa verknað af þér. Er hér skipað áður til verka allra. Nú mun eg verk fyrir þig leggja er þér er lítið erfiði í. Þú skalt sitja að nautum mínum. Þykir mér það miklu skipta að þeim sé vel til haga haldið. Vil eg að þú hafir þar engis manns hóf við nema þitt hvar hagi er bestur á mýrum. Má eg eigi á manni sjá ef þú hefir eigi til þess hug eða afl að halda til fulls við einn hvern húskarl Þorsteins.“

Steinar seldi í hendur Þrándi exi mikla, nær alnar fyrir munn, og var hún hárhvöss. „Svo líst mér á þig Þrándur,“ segir Steinar, „sem eigi sé sýnt hversu mikils þú metur goðorð Þorsteins ef þið sjáist tveir á.“

Þrándur svarar: „Engan vanda ætla eg mér á við Þorstein en skilja þykist eg hvert verk þú hefir fyrir mig lagt. Muntu þykjast litlu til verja þar sem eg er. En eg ætla mér vera góðan kost, hvor sem upp kemur, ef við Þorsteinn skulum reyna með okkur.“

Síðan tók Þrándur til nautagæslu. Honum hafði það skilist, þótt hann hefði eigi lengi verið, hvert Steinar hafði nautum sínum látið halda og sat Þrándur að nautum á Stakksmýri.

Og er Þorsteinn varð þess var þá sendi hann húskarl sinn til fundar við Þránd og bað segja honum landamerki með þeim Steinari. Og er húskarl hitti Þránd þá sagði hann honum erindi sín og bað hann halda nautunum annan veg, sagði að það var land Þorsteins Egilssonar er nautin voru þá í komin.

Þrándur segir: „Það hirði eg aldrei hvor þeirra land á. Mun eg naut hafa þar sem mér þykir hagi bestur.“

Síðan skildust þeir. Fór húskarl heim og segir Þorsteini svör þrælsins. Þorsteinn lét þá kyrrt vera en Þrándur tók þá að sitja að nautum nætur og daga.