Egla, 66

Kafli 66

Egill drap Ljót hinn bleika

Þorsteinn og Egill bjuggu ferð sína þegar þeir höfðu lokið erindum sínum. Fara þeir þá aftur á leið. Og er þeir koma suður um Dofrafjall þá segir Egill að hann vill fara ofan til Raumsdals og síðan suður sundaleið. „Vil eg,“ segir hann, „lúka erindum mínum í Sogni og á Hörðalandi því að eg vil búa skip mitt í sumar til Íslands út.“

Þorsteinn bað hann ráða ferð sinni. Skiljast þeir Þorsteinn og Egill. Fór Þorsteinn suður um Dali og alla leið til þess er hann kom til búa sinna. Bar hann þá fram jartegnir konungs og orðsending fyrir ármennina að þeir skyldu láta fé það allt er þeir hafa upp tekið og Þorsteinn kallaði til.

Egill fór leiðar sinnar og þeir tólf saman. Komu þeir fram í Raumsdal, fengu sér þá flutningar, fóru síðan suður á Mæri. Er ekki sagt frá ferð þeirra fyrr en þeir komu í ey þá er Höð heitir og fóru til gistingar á bæ þann er heitir á Blindheimi. Það var göfugur bær. Þar bjó lendur maður er Friðgeir hét. Hann var ungur að aldri, hafði nýtekið við föðurarfi sínum. Móðir hans hét Gyða. Hún var systir Arinbjarnar hersis, skörungur mikill og göfug kona. Hún var að ráðum með syni sínum Friðgeiri. Höfðu þau þar rausnarbú mikið. Þar fengu þeir allgóðar viðtökur. Sat Egill um kveldið hið næsta Friðgeiri og förunautar hans þar utar frá. Var þar drykkja mikil og dýrleg veisla.

Gyða húsfreyja gekk um kveldið til tals við Egil. Hún spurði að Arinbirni bróður sínum og enn að fleirum frændum sínum og vinum þeim er til Englands höfðu farið með Arinbirni. Egill sagði henni það sem hún spurði. Hún spurði hvað til tíðinda hefði gerst í ferðum Egils. Hann segir henni af hið ljósasta. Þá kvað hann:

Urðumst leið hin ljóta
landbeiðaðar reiði.
Sígrat gaukr ef glamma
gamm veit um sig þramma.
Þar naut eg sem oftar
arnstalls sjötulbjarnar.
Hnígrat halr sá er holla
hjálpendr of för gjálpar.

Egill var allkátur um kveldið en Friðgeir og heimamenn voru heldur hljóðir. Egill sá þar mey fagra og vel búna. Honum var sagt að hún var systir Friðgeirs. Mærin var ókát og grét einart um kveldið. Það þótti þeim undarlegt.

Þar voru þeir um kveldið. En um morguninn var veður hvasst og eigi sæfært. Þar þurftu þeir far úr eyjunni. Þá gekk Friðgeir og bæði þau Gyða til fundar við Egil. Buðu þau honum þar að sitja með förunauta sína til þess er gott væri færiveður og hafa þaðan farabeina þann sem þeir þyrftu. Egill þekktist það. Sátu þeir þar veðurfastir þrjár nætur og var þar hinn mesti mannfagnaður. Eftir það gerði veður lygnt. Stóðu þeir Egill þá upp snemma um morguninn og bjuggust, gengu þá til matar og var þeim gefið öl að drekka og sátu þeir um hríð. Síðan tóku þeir klæði sín. Egill stóð upp og þakkaði bónda og húsfreyju beina sinn og gengu síðan út. Bóndi og móðir hans gengu á götu með þeim. Þá gekk Gyða til máls við Friðgeir son sinn og talaði við hann lágt. Egill stóð meðan og beið þeirra.

Egill mælti við meyna: „Hvað grætur þú mær? Eg sé þig aldrei káta.“

Hún mátti engu svara og grét að meir. Friðgeir svarar móður sinni hátt: „Ekki vil eg nú biðja þess. Þeir eru nú búnir ferðar sinnar.“

Þá gekk Gyða að Agli og mælti: „Eg mun segja þér Egill tíðindi þau sem hér eru með oss. Maður heitir Ljótur hinn bleiki. Hann er berserkur og hólmgöngumaður. Hann er óþokkasæll. Hann kom hér og bað dóttur minnar en vér svöruðum skjótt og synjuðum honum ráðsins. Síðan skoraði hann til hólmgöngu á Friðgeir son minn og skal á morgun koma til hólmsins í ey þá er Vörl heitir. Nú vildi eg Egill að þú færir til hólmsins með Friðgeiri. Mundi það sannast ef Arinbjörn væri hér í landi að vér mundum eigi þola ofríki slíkum manni sem Ljótur er.“

„Skylt er það húsfreyja fyrir sakir Arinbjarnar frænda þíns að eg fari með ef honum þykir sér það nokkuð fullting.“

„Þá gerir þú vel,“ segir Gyða, „skulum vér þá ganga inn í stofu og vera öll saman daglangt.“

Ganga þeir Egill þá inn í stofu og drukku. Sátu þeir þar um daginn en um kveldið komu vinir Friðgeirs, þeir er til ferðar voru ráðnir með honum, og var þar fjölmennt um nóttina. Var þar þá veisla mikil.

En eftir um daginn bjóst Friðgeir til ferðar og margt manna með honum. Var þar Egill í för. Þá var gott færiveður. Fara þeir síðan og koma í eyna Vörl. Þar var fagur völlur skammt frá sjónum er hólmstefnan skyldi vera. Var þar markaður hólmstaður, lagðir steinar í hring utan um.

Nú kom þar Ljótur með lið sitt. Bjóst hann þá til hólmgöngu. Hann hafði skjöld og sverð. Ljótur var allmikill maður og sterklegur. Og er hann gekk fram á völlinn að hólmstaðnum þá kom á hann berserksgangur. Tók hann þá að grenja illilega og beit í skjöld sinn. Friðgeir var maður ekki mikill, grannlegur og fríður sjónum og ekki sterkur. Hafði hann og ekki staðið í bardögum. Og er Egill sá það þá kvað hann vísu:

Era Friðgeiri færi,
förum hólms á vit, sörvar,
skulum banna mjög manni
mey, örlygi að heyja
við þann er bítr og blótar
bönd élhvötuð Göndlar,
alfeigum skýtr ægir
augum, skjöld á baugi.

Ljótur sá hvar Egill stóð og heyrði orð hans og mælti: „Gakk þú hingað hinn mikli maður á hólminn og berst við mig ef þú ert allfús til og reynum með okkur. Er það miklu jafnlegra en eg berjist við Friðgeir því að eg þykist eigi að meiri maður þó að eg leggi hann að jörðu.“

Þá kvað Egill:

Erat lítillar Ljóti,
leik eg við hal bleikan,
við bifteini, bænar,
brynju, rétt að synja.
Búumst til vígs en vægðar
von lætka eg honum.
Skapa verðum við skildi
skæru, drengr, á Mæri.

Síðan bjóst Egill til hólmgöngu við Ljót. Egill hafði skjöld þann sem hann var vanur að hafa en hann var gyrður sverði því er hann kallaði Naður en hann hafði Dragvandil í hendi. Hann gekk inn yfir mark það er hólmstefnan skyldi vera en Ljótur var þá eigi búinn. Egill skók sverðið og kvað vísu:

Höggvum hjaltvönd, skyggðum,
hæfum rönd með brandi.
Reynum randar mána,
rjóðum sverð í blóði.
Stýfum Ljót af lífi,
leikum sárt við bleikan.
Kyrrum kappa errinn,
komi örn á hræ, járnum.

Þá kom Ljótur fram á vígvöllinn og síðan rennast þeir að og höggur Egill til Ljóts en Ljótur brá við skildinum en Egill hjó hvert högg að öðru svo að Ljótur fékk ekki hoggið í móti. Hann hopaði undan til höggrúmsins en Egill fór jafnskjótt eftir og hjó sem ákafast. Ljótur fór út um marksteinana og víða um völlinn. Gekk svo hin fyrsta hríð. Þá beiddist Ljótur hvíldar. Egill lét það og vera. Nema þeir þá stað og hvíla sig. Þá kvað Egill:

Fyrir þykir mér fúra
fleins stökkvandi nokkuð,
hræðist hodda beiðir
happlaus, fara kappi.
Vegrat fast, sá er frestar,
fleindöggvar stafr, höggum.
Vábeiðan fer víðan
völl fyr rotnum skalla.

Það voru hólmgöngulög í þann tíma að sá er skorar á mann annan til eins hvers hlutar og fengi sá sigur er á skoraði þá skyldi sá hafa sigurmál það er hann hafði til skorað, en ef hann fengi ósigur þá skyldi hann leysa sig þvílíku fé sem ákveðið væri. En ef hann félli á hólminum þá hafði hann fyrir vegið allri sinni eigu og skyldi sá taka arf hans er hann felldi á hólmi. Það voru og lög ef útlendur maður andaðist sá er þar í landi átti engan erfingja þá gekk sá arfur í konungsgarð.

Egill bað að Ljótur skyldi búinn verða „vil eg að vér reynum nú hólmgöngu þessa.“

Síðan hljóp Egill að honum og hjó til hans. Gekk hann þá svo nær honum að hann hrökk fyrir og bar þá skjöldinn af honum. Þá hjó Egill til Ljóts og kom á fyrir ofan kné og tók af fótinn. Féll Ljótur þá og var þegar örendur.

Þá gekk Egill þar til er þeir Friðgeir voru. Var þetta verk honum allvel þakkað. Þá kvað Egill:

Féll sá er flest hið illa,
fót hjó skáld of Ljóti,
úlfgrennir hefir unnið,
eir veitti eg Friðgeiri.
Séka eg lóns til launa
lögbrjótanda í móti.
Jafnt var mér í gný geira
gaman leikr við hal bleikan.

Ljótur var lítt harmaður af flestum mönnum því að hann hafði verið hinn mesti óeirumaður. Hann var sænskur að ætt og átti engva frændur þar í landi. Hann hafði komið þangað og aflað sér fjár á hólmgöngum. Hann hafði fellt marga góða bændur og skorað áður á þá til hólmgöngu og til jarða þeirra og óðala, var þá orðinn stórauðigur bæði að löndum og lausaaurum.

Egill fór heim með Friðgeiri af hólmstefnunni. Dvaldist hann þar þá litla hríð áður hann fór suður á Mæri. Skildust þeir Egill og Friðgeir með miklum kærleik. Bauð Egill Friðgeiri um að heimta jarðir þær er Ljótur hafði átt. Fór Egill sína leið, kom fram í Fjörðum. Þaðan fór hann inn í Sogn á fund Þórðar á Aurlandi. Tók hann vel við honum. Bar hann fram erindi sín og orðsendingar Hákonar konungs. Tók Þórður vel ræðum Egils og hét honum liðveislu sinni um það mál. Dvaldist Egill þar lengi um vorið með Þórði.