Egla, 61

Kafli 61

Englandsferð Egils

Eiríkur konungur réð einn vetur fyrir Noregi eftir andlát föður síns Haralds konungs áður Hákon Aðalsteinsfóstri, annar son Haralds konungs, kom til Noregs vestan af Englandi og það sama sumar fór Egill Skalla-Grímsson til Íslands. Hákon fór norður til Þrándheims. Var hann þar til konungs tekinn. Voru þeir Eiríkur um veturinn báðir konungar í Noregi. En eftir um vorið dró hvortveggi her saman. Varð Hákon miklu fjölmennri. Sá Eiríkur þá engan sinn kost annan en flýja land. Fór hann þá á brott með Gunnhildi konu sína og börn þeirra.

Arinbjörn hersir var fóstbróðir Eiríks konungs og barnfóstri hans. Hann var kærastur konungi af öllum lendum mönnum. Hafði konungur sett hann höfðingja yfir allt Firðafylki. Arinbjörn var úr landi með konungi, fóru fyrst vestur um haf til Orkneyja. Þá gifti hann Ragnhildi dóttur sína Arnfinni jarli. Síðan fór hann með liði sínu suður fyrir Skotland og herjaði þar. Þaðan fór hann suður til Englands og herjaði þar.

Og er Aðalsteinn konungur spurði það safnaði hann liði og fór í mót Eiríki. Og er þeir hittust voru borin sáttmál milli þeirra og var það að sættum að Aðalsteinn konungur fékk Eiríki til forráða Norðimbraland en hann skyldi vera landvarnarmaður Aðalsteins konungs fyrir Skotum og Írum. Aðalsteinn konungur hafði skattgilt undir sig Skotland eftir fall Ólafs konungs en þó var það fólk jafnan ótrútt honum.

Svo er sagt að Gunnhildur lét seið efla og lét það seiða að Egill Skalla-Grímsson skyldi aldrei ró bíða á Íslandi fyrr en hún sæi hann. En það sumar er þeir Hákon og Eiríkur höfðu hist og deilt um Noreg þá var farbann til allra landa úr Noregi og komu það sumar engi skip til Íslands og engi tíðindi úr Noregi.

Egill Skalla-Grímsson sat að búi sínu. En þann vetur annan er hann bjó að Borg eftir andlát Skalla-Gríms þá gerðist Egill ókátur og var því meiri ógleði hans er meir leið á veturinn. Og er sumar kom þá lýsti Egill yfir því að hann ætlar að búa skip sitt til brottfarar um sumarið. Tók hann þá háseta. Hann ætlar þá að sigla til Englands. Þeir voru á skipi þrír tigir manna. Ásgerður var þá eftir og gætti bús þeirra en Egill ætlaði þá að fara á fund Aðalsteins konungs og vitja heita þeirra er hann hafði heitið Agli að skilnaði þeirra.

Egill varð ekki snemmbúinn og er hann lét í haf þá byrjaði heldur seint, tók að hausta og stærði veðrin. Sigldu þeir fyrir norðan Orkneyjar. Vildi Egill þar ekki við koma því að hann hugði að ríki Eiríks konungs mundi allt yfir standa í eyjunum. Sigldu þeir þá suður fyrir Skotland og höfðu storm mikinn og veður þvert. Fengu þeir beitt fyrir Skotland og svo norðan fyrir England. En aftan dags er myrkva tók var veður hvasst. Finna þeir eigi fyrr en grunnföll voru á útborða og svo fram fyrir. Var þá engi annar til en stefna á land upp og svo gerðu þeir, sigldu þá til brots og komu að landi við Humrumynni. Þá héldust menn allir og mestur hluti fjár annað en skip. Það brotnaði í spón.

Og er þeir hittu menn að máli spurðu þeir þau tíðindi er Agli þóttu háskasamleg að Eiríkur konungur blóðex var þar fyrir og Gunnhildur og þau höfðu þar ríki til forráða og hann var skammt þaðan uppi í borginni Jórvík. Það spurði hann og að Arinbjörn hersir var þar með konungi og í miklum kærleik við konunginn.

Og er Egill var vís orðinn þessa tíðinda þá gerði hann ráð sitt. Þótti honum sér óvænt til undankomu þótt hann freistaði þess að leynast og fara huldu höfði leið svo langa sem vera mundi áður hann kæmi úr ríki Eiríks konungs. Var hann þá auðkenndur þeim er hann sæju. Þótti honum það lítilmannlegt að vera tekinn í flótta þeim. Herti hann þá huginn og réð það af að þegar um nóttina er þeir höfðu þar komið þá fær hann sér hest og ríður þegar til borgarinnar. Kom hann þar að kveldi dags og reið hann þegar í borgina. Hann hafði síðan hatt yfir hjálmi og alvæpni hafði hann.

Egill spurði hvar garður sá væri í borginni er Arinbjörn átti. Honum var það sagt. Hann reið þangað í garðinn. En er hann kom að stofunni steig hann af hesti sínum og hitti mann að máli. Var honum þá sagt að Arinbjörn sat yfir matborði.

Egill mælti: „Eg vildi góður drengur að þú gengir inn í stofuna og spyr Arinbjörn hvort hann vill heldur úti eða inni tala við Egil Skalla-Grímsson.“

Sá maður segir: „Það er mér lítið starf að reka þetta erindi.“

Hann gekk inn í stofuna og mælti stundarhátt: „Maður er hér kominn úti fyrir dyrum,“ segir hann, „mikill sem tröll.. En sá bað mig ganga inn og spyrja hvort þú vildir úti eða inni tala við Egil Skalla-Grímsson.“

Arinbjörn segir: „Gakk og bið hann bíða úti og mun hann eigi lengi þurfa.“

Hann gerði sem Arinbjörn mælti, gekk út og sagði sem mælt var við hann.

Arinbjörn bað taka upp borðin. Síðan gekk hann út og allir húskarlar hans með honum. Og er Arinbjörn hitti Egil heilsaði hann honum og spurði hví hann var þar kominn.

Egill segir í fám orðum hið ljósasta af um ferð sína „en nú skaltu fyrir sjá hvert ráð eg skal taka ef þú vilt nokkurt lið veita mér.“

„Hefir þú nokkura menn hitt í borginni,“ segir Arinbjörn, „þá er þig munu kennt hafa áður þú komst hér í garðinn?“

„Engi,“ segir Egill.

„Taki menn þá vopn sín,“ segir Arinbjörn.

Þeir gerðu svo. Og er þeir voru vopnaðir og allir húskarlar Arinbjarnar þá gekk hann í konungsgarð. En er þeir komu til hallar þá klappaði Arinbjörn á dyrum og bað upp láta og segir hver þar var. Dyrverðir létu þegar upp hurðina. Konungur sat yfir borðum.

Arinbjörn bað þá ganga inn tólf menn, nefndi til þess Egil og tíu menn aðra. „Nú skaltu Egill færa Eiríki konungi höfuð þitt og taka um fót honum en eg mun túlka mál þitt.“

Síðan ganga þeir inn. Gekk Arinbjörn fyrir konung og kvaddi hann. Konungur fagnaði honum og spurði hvað er hann vildi.

Arinbjörn mælti: „Eg fylgi hingað þeim manni er kominn er um langan veg að sækja yður heim og sættast við yður. Er yður það vegur mikill herra er óvinir yðrir fara sjálfviljandi af öðrum löndum og þykjast eigi mega bera reiði yðra þó að þér séuð hvergi nær. Láttu þér nú verða höfðinglega við þenna mann. Lát hann fá af sætt góða fyrir það er hann hefir gert veg þinn svo mikinn sem nú má sjá, farið yfir mörg höf og torleiði heiman frá búum sínum. Bar honum enga nauðsyn til þessar farar nema góðvilji við yður.“

Þá litaðist konungur um og sá hann fyrir ofan höfuð mönnum hvar Egill stóð og hvessti augun á hann og mælti: „Hví varstu svo djarfur Egill að þú þorðir að fara á fund minn? Leystist þú svo héðan næstum að þér var engi von lífs af mér.“

Þá gekk Egill að borðinu og tók um fót konungi. Hann kvað þá:

Kominn er eg á jó Íva
angrbeittan veg langan
öldu enskrar foldar
aðsitjanda að vitja.
Nú hefir sískelfir sjálfan
snarþátt Haralds áttar
viðr ofrhuga yfrinn
undar bliks of fundinn.

Eiríkur konungur sagði: „Ekki þarf eg að telja upp sakir á hendur þér en þó eru þær svo margar og stórar að ein hver má vel endast til að þú komir aldrei héðan lífs. Áttu engis annars af von en þú munt hér deyja skulu. Máttir þú það vita áður að þú mundir enga sætt af mér fá.“

Gunnhildur mælti: „Hví skal eigi þegar drepa Egil eða manstu eigi nú konungur hvað Egill hefir gert, drepið vini þína og frændur og þar á ofan son þinn en nítt sjálfan þig. Eða hvar viti menn slíku bellt við konungmann?“

Arinbjörn segir: „Ef Egill hefir mælt illa til konungs þá má hann það bæta í lofsorðum þeim er allan aldur megi uppi vera.“

Gunnhildur mælti: „Vér viljum ekki lof hans heyra. Láttu konungur leiða Egil út og höggva hann. Vil eg eigi heyra orð hans og eigi sjá hann.“

Þá mælti Arinbjörn: „Eigi mun konungur láta að eggjast um öll níðingsverk þín. Eigi mun hann láta Egil drepa í nótt því að náttvíg eru morðvíg.“

Konungur segir: „Svo skal vera Arinbjörn sem þú biður að Egill skal lifa í nótt. Hafðu hann heim með þér og fær mér hann á morgun.“

Arinbjörn þakkaði konungi orð sín. „Væntum vér herra að héðan af muni skipast mál Egils á betri leið. En þó að Egill hafi stórt til saka gert við yður þá lítið þér á það að hann hefir mikils misst fyrir yðrum frændum. Haraldur konungur faðir þinn tók af lífi ágætan mann, Þórólf föðurbróður hans, af rógi manna en af engum sökum. En þér konungur brutuð lög á Agli fyrir sakir Berg-Önundar, en þar á ofan vilduð þér hafa Egil að dauðamanni og drápuð menn af honum en rænduð hann fé öllu, og þar á ofan gerðuð þér hann útlaga og rákuð hann af landi, en Egill er engi ertingamaður. En hvert mál er maður skal dæma verður að líta á tilgerðir. Eg mun nú,“ segir Arinbjörn, „hafa Egil með mér í nótt heim í garð minn.“

Var nú svo. Og er þeir komu í garðinn þá ganga þeir tveir í loft nokkurt lítið og ræða um þetta mál. Segir Arinbjörn svo: „Allreiður var konungur nú en heldur þótti mér mýkjast skaplyndi hans nokkuð áður létti og mun nú hamingja skipta hvað upp kemur. Veit eg að Gunnhildur mun allan hug á leggja að spilla þínu máli. Nú vil eg það ráð gefa að þú vakir í nótt og yrkir lofkvæði um Eirík konung. Þætti mér þá vel ef það yrði drápa tvítug og mættir þú kveða á morgun er við komum fyrir konung. Svo gerði Bragi frændi minn þá er hann varð fyrir reiði Bjarnar Svíakonungs að hann orti drápu tvítuga um hann eina nótt og þá þar fyrir höfuð sitt. Nú mætti vera að vér bærum gæfu til við konung svo að þér kæmi það í frið við konung.“

Egill segir: „Freista skal eg þessa ráðs er þú vilt en ekki hefi eg við því búist að yrkja lof um Eirík konung.“

Arinbjörn bað hann freista. Síðan gekk hann á brott til manna sinna. Sátu þeir að drykkju til miðrar nætur. Þá gekk Arinbjörn til svefnhúss og sveit hans og áður hann afklæddist gekk hann upp í loftið til Egils og spurði hvað þá liði um kvæðið.

Egill segir að ekki var ort „hefir hér setið svala ein við glugginn og klakað í alla nótt svo að eg hefi aldrei beðið ró fyrir.“

Síðan gekk Arinbjörn á brott og út um dyr þær er ganga mátti upp á húsið og settist við glugg þann á loftinu er fuglinn hafði áður við setið. Hann sá hvar hamhleypa nokkur fór annan veg af húsinu. Arinbjörn sat þar við glugginn alla nóttina til þess er lýsti. En síðan er Arinbjörn hafði þar komið þá orti Egill alla drápuna og hafði fest svo að hann mátti kveða um morguninn þá er hann hitti Arinbjörn. Þeir héldu vörð á nær tími mundi vera að hitta konung.