Egla, 84

Kafli 84

Dráp Þrándar

Þorsteinn stóð upp einn morgun við sól og gekk upp á borg. Hann sá hvar naut Steinars voru. Síðan gekk Þorsteinn út á mýrar til þess er hann kom til nautanna. Þar stendur skógarklettur við Háfslæk en uppi á klettinum svaf Þrándur og hafði leyst af sér skúa sína. Þorsteinn gekk upp á klettinn og hafði exi í hendi ekki mikla og engi fleiri vopn. Þorsteinn stakk exarskaftinu á Þrándi og bað hann vaka. Hann spratt upp skjótt og hart og greip tveim höndum exina og reiddi upp. Hann spurði hvað Þorsteinn vildi.

Hann segir: „Eg vil segja þér að eg á land þetta en þér eigið hagabeit fyrir utan lækinn. Er það eigi undarlegt þótt þú vitir eigi landamerki hér.“

Þrándur segir: „Engu þykir mér skipta hver land á. Mun eg þar láta naut vera er þeim þykir best.“

„Hitt er líklegra,“ segir Þorsteinn, „að eg muni nú ráða vilja fyrir landi mínu en eigi þrælar Steinars.“

Þrándur segir: „Miklu ertu Þorsteinn óvitrari maður en eg hugði ef þú vilt eiga náttból undir exi minni og hætta til þess virðingu þinni. Mér sýnist, að ætla til, sem eg muni hafa tvö öfl þín en mig skortir eigi hug. Eg er og vopnaður betur en þú.“

Þorsteinn mælti: „Á þá hættu mun eg leggja ef þú gerir eigi að um beitina. Vænti eg að mikið skilji hamingju okkra svo sem málaefni eru ójöfn.“

Þrándur segir: „Nú skaltu sjá Þorsteinn hvort eg hræðist nokkuð hót þín.“

Síðan settist Þrándur niður og batt skó sinn en Þorsteinn reiddi upp exina hart og hjó á háls Þrándi svo að höfuðið féll á bringuna. Síðan bar Þorsteinn grjót að honum og huldi hræ hans, gekk síðan heim til Borgar.

En þann dag komu seint heim naut Steinars. Og er þrotin von þótti þess þá tók Steinar hest sinn og lagði á söðul. Hann hafði alvæpni sitt. Hann reið suður til Borgar og er hann kom þar hitti hann menn að máli. Hann spurði hvar Þorsteinn væri. Honum var sagt að hann sat inni. Þá bað Steinar að Þorsteinn kæmi út, kvaðst eiga erindi við hann. Og er Þorsteinn heyrði þetta tók hann vopn sín og gekk út í dyr. Síðan spurði hann Steinar hver erindi hans væru.

„Hefir þú drepið Þránd, þræl minn?“ segir Steinar.

„Svo er víst,“ segir Þorsteinn, „þarftu það ekki öðrum mönnum að ætla.“

„Þá sé eg að þú munt þykjast harðhendlega verja land þitt er þú hefir drepið þræla mína tvo. En mér þykir það ekki svo mikið framaverk. Nú mun eg gera þér á þessu miklu betra kost, ef þú vilt með kappi verja landið þitt, og skal ekki öðrum mönnum nú að hlíta að reka nautin en vita skaltu það að nautin skulu bæði dag og nótt í þínu landi vera.“

„Svo er,“ segir Þorsteinn, „að eg drap fyrr í sumar þræl þinn þann er þú fékkst til að beita nautunum í land mitt en síðan lét eg yður hafa beit sem þér vilduð allt til vetrar. Nú hefi eg drepið annan þræl þinn fyrir þér. Gaf eg þessum hina sömu sök sem hinum fyrra. Nú skaltu hafa beit héðan í frá í sumar sem þú vilt, en að sumri, ef þú beitir land mitt og færð menn til þess að reka hingað fé þitt, þá mun eg enn drepa fyrir þér einn hvern mann þann er fénu fylgir, svo þó að þú fylgir sjálfur. Mun eg svo gera á hverju sumri meðan þú heldur teknum hætti um beitina.“

Síðan reið Steinar í brott og heim til Brekku og litlu síðar reið Steinar upp í Stafaholt. Þar bjó þá Einar. Hann var goðorðsmaður. Steinar bað hann liðs og bauð honum fé til.

Einar segir: „Þig mun litlu skipta um mína liðsemd nema fleiri virðingamenn veiti að þessu máli.“

Eftir það reið Steinar upp í Reykjardal á fund Tungu-Odds og bað hann liðs og bauð honum fé til. Oddur tók við fénu og hét liðveislu sinni, að hann skyldi efla Steinar að koma fram lögum við Þorstein. Steinar reið síðan heim.

En um vorið fóru þeir Oddur og Einar með Steinari stefnuför og höfðu fjölmenni mikið. Stefndi Steinar Þorsteini um þræladráp og lét varða fjörbaugsgarð um hvort vígið því að það voru lög þar er þrælar voru drepnir fyrir manni enda væru eigi færð þrælsgjöldin fyrir hina þriðju sól. En jafnt skyldu mætast tvær fjörbaugssakir og ein skóggangssök.

Þorsteinn stefndi engum sökum í mót og litlu síðar sendi Þorsteinn menn suður á Nes. Komu þeir til Mosfells til Gríms og sögðu þar þessi tíðindi. Egill lét sér fátt um finnast og spurði þó að í hljóði vandlega um skipti þeirra Þorsteins og Steinars og svo að þeim mönnum er Steinar höfðu styrkt til þessa máls. Síðan fóru sendimenn heim og lét Þorsteinn vel yfir þeirra ferð.

Þorsteinn Egilsson fjölmennti mjög til vorþings og kom þar nótt fyrr en aðrir menn og tjölduðu búðir sínar og þingmenn hans er þar áttu búðir. Og er þeir höfðu um búist þá lét Þorsteinn ganga til þingmannalið sitt og gerðu þar búðarveggi mikla. Síðan lét hann búð tjalda miklu meiri en aðrar búðir þær er þar voru. Í þeirri búð voru engir menn.

Steinar reið til þings og fjölmennti mjög. Þar réð Tungu-Oddur fyrir liði og var allfjölmennur. Einar úr Stafaholti var og fjölmennur. Tjölduðu þeir búðir sínar. Var þingið fjölmennt. Fluttu menn fram mál sín. Þorsteinn bauð engar sættir fyrir sig en svaraði því þeim mönnum er um sættir leituðu að hann ætlaði að láta dóms bíða, sagði að honum þóttu mál lítils verð þau er Steinar fór með um dráp þræla hans en taldi þræla Steinars hafa nógar sakir til gert. Steinar lét stórlega yfir málum sínum. Þóttu honum sakir löglegar en liðsafli nógur að koma lögum fram. Var hann því framgjarn um sín mál.

Þann dag gengu menn í þingbrekku og mæltu menn málum sínum en um kveldið skyldu dómar út fara til sóknar. Var Þorsteinn þar með flokk sinn. Hann réð þar þingsköpum mest því að svo hafði verið meðan Egill fór með goðorð og mannaforráð. Þeir höfðu hvorirtveggju alvæpni.

Menn sáu af þinginu að flokkur manna reið neðan með Gljúfurá og blikuðu þar skildir við. Og er þeir riðu á þingið þá reið þar maður fyrir í blárri kápu, hafði hjálm á höfði gullroðinn en skjöld á hlið gullbúinn, í hendi krókaspjót, var þar gullrekinn falurinn. Hann var sverði gyrður. Þar var kominn Egill Skalla-Grímsson með átta tigu manna, alla vel vopnaða svo sem til bardaga væru búnir. Það lið var valið mjög. Hafði Egill haft með sér hina bestu bóndasonu af Nesjum sunnan þá er honum þóttu víglegastir. Egill reið með flokkinn til búðar þeirrar er Þorsteinn hafði tjalda látið og áður var auð. Stigu þeir af hestum sínum.

Og er Þorsteinn kenndi ferð föður síns þá gekk hann í móti honum með allan flokk sinn og fagnaði honum vel. Létu þeir Egill bera inn fargervi sína í búð en reka hesta í haga. Og er þetta var sýslað gekk Egill og Þorsteinn með flokkinn allan upp í þingbrekku og settust þar sem þeir voru vanir að sitja.

Síðan stóð Egill upp og mælti hátt: „Hvort er Önundur sjóni hér í þingbrekkunni?“

Önundur kvaðst þar vera „eg er feginn orðinn Egill er þú ert kominn. Mun það allt bæta til um það er hér stendur milli máls manna.“

„Hvort ræður þú því er Steinar son þinn sækir sökum Þorstein son minn og hefir dregið saman fjölmenni til þess að gera Þorstein að urðarmanni?“

„Því veld eg eigi,“ segir Önundur, „er þeir eru ósáttir. Hefi eg þar til lagt mörg orð og beðið Steinar sættast við Þorstein því að mér hefir verið í hvern stað Þorsteinn son þinn sparari til ósæmdar og veldur því sú hin forna ástvinátta er með okkur hefir verið Egill síðan er við fæddumst hér upp samtýnis.“

„Brátt mun það,“ segir Egill, „ljóst verða hvort þú mælir þetta af alvöru eða af hégóma þótt eg ætli það síður vera munu. Man eg þá daga að hvorumtveggja okkrum mundi þykja ólíklegt að við mundum sökum sækjast eða stilla eigi sonu okkra að þeir fari eigi með fíflsku slíkri sem eg heyri að hér horfist til. Sýnist mér það ráð meðan við erum á lífi og svo nær staddir deilu þeirra að við tökum mál þetta undir okkur og setjum niður en látum eigi þá Tungu-Odd og Einar etja saman sonum okkrum sem kapalhestum. Látum þá hafa annað héðan í frá til févaxtar sér en taka á slíku.“

Þá stóð Önundur upp og mælti: „Rétt segir þú Egill og það er okkur ófallið að vera á því þingi er synir okkrir deila. Skal okkur og aldrei þá skömm henda að vera þeir vanskörungar að sætta þá eigi. Nú vil eg Steinar að þú seljir mér mál þessi í hendur og látir mig með fara sem mér líkar.“

„Eigi veit eg það,“ segir Steinar, „hvort eg vil svo kasta niður málum mínum því að eg hefi áður leitað mér liðsemdar af stórmenni. Vil eg nú svo að einu lúka málum mínum að það líki vel Oddi og Einari.“

Síðan ræddu þeir Oddur og Steinar sín í milli. Sagði Oddur svo: „Efna vil eg Steinar liðsemd við þig þá er eg hét að veita þér til laga eða þeirra málalykta er þú vilt taka þér til handa. Muntu mest í ábyrgjast hvernig mál þín eru til komin ef Egill skal um dæma.“

Þá mælti Önundur: „Ekki þarf eg að eiga þetta undir tungurótu Odds. Hefi eg af honum haft hvorki gott né illt en Egill hefir margt stórvel gert til mín. Trúi eg honum miklu betur en öðrum enda skal eg þessu ráða. Mun þér það hæfa að hafa eigi alla oss í fangi þér. Hefi eg enn hér til ráðið fyrir okkur og skal enn svo vera.“

„Ákafur ertu um þetta mál faðir en oft ætla eg að við iðrumst þessa.“

Síðan seldi Steinar í hendur Önundi málið og skyldi hann þá sækja eða sættast á svo sem lög kenndu til.

Og þegar er Önundur réð fyrir málum þessum þá gekk hann til fundar við þá feðga Þorstein og Egil.

Þá mælti Önundur: „Nú vil eg Egill að þú skapir einn og skerir um þessi mál svo sem þú vilt því að eg trúi þér best til að skipa þessum mínum málum og öllum öðrum.“

Síðan tókust þeir Önundur og Þorsteinn í hendur og nefndu sér votta og það með vottnefnunni að Egill Skalla-Grímsson skyldi einn gera um mál þessi svo sem hann vill, allt óskorað, þar á þingi og lauk svo þessum málum. Gengu menn svo heim til búða. Þorsteinn lét leiða til búðar Egils þrjá yxn og lét höggva til þingnests honum.

Og er þeir Tungu-Oddur og Steinar komu heim til búðar þá mælti Oddur: „Nú hefir þú Steinar og þið feðgar ráðið fyrir lykt mála ykkarra. Nú telst eg úr laus við þig Steinar um liðveislu þá er eg hét þér því að svo var mælt með okkur að eg skyldi veita þér svo að þú kæmir málum þínum fram eða til þeirra lykta er þér hugnaði, hvernig sem þér gefst sættargerð Egils.“

Steinar segir að Oddur hefir honum vel veitt og drengilega og þeirra vinátta skal nú vera miklu betri en áður „vil eg kalla að þú sért úr laus við mig um það er þú varst í bundinn.“

Um kveldið fóru dómar út og er ekki getið að þar yrði til tíðinda.