Njála, 135

Chapter 135

OF THORHALL AND KARI.

Thorhall Asgrim's son, and Kari Solmund's son, rode one day to Mossfell to see Gizur the White; he took them with both hands, and there they were at his house a very long while. Once it happened as they and Gizur talked of Njal's burning, that Gizur said it was very great luck that Kari had got away. Then a song came into Kari's mouth.

"I who whetted helmet-hewer (1), I who oft have burnished brand, From the fray went all unwilling When Njal's rooftree crackling roared; Out I leapt when bands of spearmen Lighted there a blaze of flame! Listen men unto my moaning, Mark the telling of my grief."

Then Gizur said, "It must be forgiven thee that thou art mindful, and so we will talk no more about it just now."

Kari says that he will ride home; and Gizur said, "I will now make a clean breast of my counsel to thee. Thou shalt not ride home, but still thou shalt ride away, and east under Eyjafell, to see Thorgeir Craggeir, and Thorleif Crow. They shall ride from the east with thee. They are the next of kin in the suit, and with them shall ride Thorgrim the Big, their brother. Ye shall ride to Mord Valgard's son's house, and tell him this message from me, that he shall take up the suit for manslaughter for Helgi Njal's son against Flosi. But if he utters any words against this, then shalt thou make thy self most wrathful, and make believe as though thou wouldst let thy axe fall on his head; and in the second place, thou shalt assure him of my wrath if he shows any ill will. Along with that shalt thou say, that I will send and fetch away my daughter Thorkatla, and make her come home to me; but that he will not abide, for he loves her as the very eyes in his head."

Kari thanked him for his counsel. Kari spoke nothing of help to him, for he thought he would show himself his good friend in this as in other things.

Thence Kari rode east over the rivers, and so to Fleetlithe, and east across Markfleet, and so on to Selialandsmull. So they ride east to Holt.

Thorgeir welcomed them with the greatest kindliness. He told them of Flosi's journey, and how great help he had got in the east firths.

Kari said it was no wonder that he, who had to answer for so much, should ask for help for himself.

Then Thorgeir said, "The better things go for them, the worse it shall be for them; we will only follow them up so much the harder."

Kari told Thorgeir of Gizur's advice. After that they ride from the east to Rangrivervale to Mord Valgard's son's house. He gave them a hearty welcome. Kari told him the message of Gizur his father-in-law. He was slow to take the duty on him, and said it was harder to go to law with Flosi than with any other ten men.

"Thou behavest now as he (1) thought," said Kari; "for thou art a bad bargain in every way; thou art both a coward and heartless, but the end of this shall be as is fitting, that Thorkatla shall fare home to her father."

She busked her at once, and said she had long been "boun" to part from Mord. Then he changed his mood and his words quickly, and begged off their wrath, and took the suit upon him at once.

"Now," said Kari, "thou has taken the suit upon thee, see that thou pleadest it without fear, for thy life lies on it."

Mord said he would lay his whole heart on it to do this well and manfully.

After that Mord summoned to him nine neighbours, they were all near neighbours to the spot where the deed was done. Then Mord took Thorgeir by the hand and named two witnesses to bear witness, "That Thorgeir Thorir's son hands me over a suit for manslaughter against Flosi Thord's son, to plead it for the slaying of Helgi Njal's son, with all those proofs which have to follow the suit. Thou handest over to me this suit to plead and to settle, and to enjoy all rights in it, as though I were the rightful next of kin. Thou handest it over to me by law, and I take it from thee by law."

A second time Mord named his witnesses, "To bear witness," said he, "that I give notice of an assault laid down by law against Flosi Thord's son, for that he dealt Helgi Njal's son a brain, or a body, or a marrow wound, which proved a death wound; and from which Helgi got his death. I give notice of this before five witnesses"--here he named them all by name--"I give this lawful notice. I give notice of a suit which Thorgeir Thorir's son has handed over to me."

Again he named witnesses "To bear witness that I give notice of a brain, or a body, or a marrow wound against Flosi Thord's son, for that wound which proved a death wound, but Helgi got his death therefrom on such and such a spot, when Flosi Thord's son first rushed on Helgi Njal's son with an assault laid down by law. I give notice of this before five neighbours"--then he named them all by name--"I give this lawful notice. I give notice of a suit which Thorgeir Thorir's son has handed over to me."

Then Mord named his witnesses again "To bear witness," said he, "that I summon these nine neighbours who dwell nearest the spot"--here he named them all by name--"to ride to the Althing, and to sit on the inquest to find whether Flosi Thord's son rushed with an assault laid down by law on Helgi Njal's son, on that spot where Flosi Thord's son dealt Helgi Njal's son a brain, or a body, or a marrow wound, which proved a death wound, and from which Helgi got his death. I call on you to utter all those words which ye are bound to find by law, and which I shall call on you to utter before the court, and which belong to this suit; I call upon you by a lawful summons--I call on you so that ye may yourselves hear--I call on you in the suit which Thorgeir Thorir's son has handed over to me."

Again Mord named his witnesses "To bear witness, that I summon these nine neighbours who dwell nearest to the spot to ride to the Althing, and to sit on an inquest to find whether Flosi Thord's son wounded Helgi Njal's son with a brain, or body, or marrow wound, which proved a death wound, and from which Helgi got his death, on that spot where Flosi Thord's son first rushed on Helgi Njal's son with an assault laid down by law. I call on you to utter all those words which ye are bound to find by law, and which I shall call on you to utter before the court, and which belong to this suit. I call upon you by a lawful summons--I call on you so that ye may yourselves hear--I call on you in the suit which Thorgeir Thorir's son has handed over to me."

Then Mord said, "Now is the suit set on foot as ye asked, and now I will pray thee, Thorgeir Craggeir, to come to me when thou ridest to the Thing, and then let us both ride together, each with our band, and keep as close as we can together, for my band shall be ready by the very beginning of the Thing, and I will be true to you in all things."

They showed themselves well pleased at that, and this was fast bound by oaths, that no man should sunder himself from another till Kari willed it, and that each of them should lay down his life for the other's life. Now they parted with friendship, and settled to meet again at the Thing.

Now Thorgeir rides back east, but Kari rides west over the rivers till he came to Tongue, to Asgrim's house. He welcomed them wonderfully well, and Kari told Asgrim all Gizur the White's plan, and of the setting on foot of the suit.

"I looked for as much from him," says Asgrim, "that he would behave well, and now he has shown it."

Then Asgrim went on, "What heardest thou from the east of Flosi?"

"He went east all the way to Weaponfirth," answers Kari, "and nearly all the chiefs have promised to ride with him to the Althing, and to help him. They look, too, for help from the Reykdalesmen, and the men of Lightwater, and the Axefirthers."

Then they talked much about it, and so the time passes away up to the Althing.

Thorhall Asgrim's son took such a hurt in his leg that the foot above the ankle was as big and swollen as a woman's thigh, and he could not walk save with a staff. He was a man tall in growth, and strong and powerful, dark of hue in hair and skin, measured and guarded in his speech, and yet hot and hasty tempered. He was the third greatest lawyer in all Iceland.

Now the time comes that men should ride from home to the Thing, Asgrim said to Kari, "Thou shalt ride at the very beginning gf the Thing, and fit up our booths, and my son Thorhall with thee. Thou wilt treat him best and kindest, as he is footlame, but we shall stand in the greatest need of him at this Thing. With you two, twenty men more shall ride."

After that they made ready for their journey, and then they rode to the Thing, and set up their booths, and fitted them out well.

ENDNOTES:

(1) "Helmet-hewer," sword. (2) Gizur.

Kafli 135

Þórhallur Ásgrímsson og Kári Sölmundarson riðu einnhvern dag til Mosfells að finna Gissur hvíta. Hann tók við þeim báðum höndum og voru þeir þar mjög langa hríð.

Það var einu hverju sinni þá er þeir Gissur töluðu um brennu Njáls að Gissur kvað það allmikla giftu er Kári hafði í braut komist.

Þá varð Kára vísa á munni:

42. Hjálmskassa fór hvessir,

herðimeiðs, af reiði

út úr elris sveita

ófús Níals húsa

þá er eld-Gunnar inni

oddrunnar þar brunnu.

Menn nemi mál sem eg inni

mín, harmsakir tíni.

Þá mælti Gissur: „Vorkunn er það er þér sé minnisamt og skal eg nú gera mér dælt um ráðagerð við þig. Þú skalt eigi heim ríða en þó skaltu í braut ríða og austur undir Eyjafjöll að finna Þorgeir skorargeir og Þorleif krák. Þeir skulu ríða austan með þér. Þeir eru aðilar sakanna. Með þeim skal ríða Þorgrímur hinn mikli bróðir þeirra. Þeir skulu ríða til Marðar Valgarðssonar og segja honum orð mín til að hann taki við vígsmáli eftir Helga Njálsson á hendur Flosa. En ef hann mælir nokkuru orði í móti þessu þá skaltu gera þig sem reiðastan og láta sem þú munir hafa öxi í höfði honum. Þú skalt og í annan stað segja á reiði mína ef hann lætur illa að komast. Þar með skaltu segja að eg mun láta sækja Þorkötlu dóttur mína og láta hana fara heim til mín en það mun hann eigi þola því að hann ann henni sem augum í höfði sér.“

Kári þakkaði honum sína ráðagerð. Ekki samdi Kári um liðveislu við hann því að hann ætlaði þá að honum mundi það fara vinveitlega sem annað.

Kári reið þaðan austur yfir ár og þangað til Fljótshlíðar og austur yfir Markarfljót og svo til Seljalandsmúla. Þeir ríða austur í Holt. Þorgeir tók við þeim með hinni mestu blíðu. Hann sagði þeim um ferðir Flosa og hversu mikið lið hann hafði þegið í Austfjörðum. Kári sagði að það væri vorkunn að hann bæði sér liðs svo mörgum sem hann mundi svara eiga.

Þorgeir mælti: „Því betur er þeim fer öllum verr að.“

Kári segir Þorgeiri tillögur Gissurar.

Síðan ríða þeir austan á Rangárvöllu til Marðar Valgarðssonar. Hann tók vel við þeim. Kári sagði honum orðsending Gissurar mágs hans. Hann tók seinlega undir það og kvað meira að sækja Flosa einn en tíu aðra.

Kári mælti: „Þetta fer þér sem hann ætlaði því að þér eru allir hlutir illa gefnir. Því að þú ert bæði hræddur og huglaus enda skal það á bak koma sem þér er maklegt að Þorkatla skal fara heim til föður síns.“

Hún bjóst þegar og kvaðst þess fyrir löngu búin að skildi með þeim Merði. Hann skipti þá skjótt skapi sínu og svo orðum og bað af sér reiði og tók þegar við málinu.

Kári mælti: „Nú hefir þú tekið við málinu og sæk nú óhræddur því að líf þitt liggur við.“

Mörður kvaðst allan hug skyldu að leggja að gera þetta vel og drengilega.

Eftir það stefndi Mörður til sín níu búum. Þeir voru allir vettvangsbúar.

Mörður tók þá í hönd Þorgeiri og nefndi votta tvo „í það vætti að Þorgeir Þórisson selur mér vígsök á hendur Flosa Þórðarsyni að sækja um víg Helga Njálssonar með sóknargögnum þeim öllum er sökinni eiga að fylgja. Selur þú mér sök þessa að sækja og að sættast á, svo allra gagna að njóta sem eg sé réttur aðili. Selur þú mér að lögum en eg tek með lögum.“

Í annað sinn nefndi Mörður sér votta „í það vætti,“ segir hann, „að eg lýsi lögmætu frumhlaupi á hönd Flosa Þórðarsyni er hann veitti Helga Njálssyni heilundarsár eða holundar eða mergundar það er að ben gerðist en Helgi fékk bana af. Lýsi eg fyrir búum fimm“ – og nefndi hann þá alla – „lýsi eg löglýsing. Lýsi eg handseldri sök Þorgeirs Þórissonar.“

Í öðru sinni nefndi hann votta „í það vætti að eg lýsi heilundarsári eða holundar eða mergundar á hönd Flosa Þórðarsyni, því sári er að ben gerðist en Helgi fékk bana af á því vættfangi er Flosi Þórðarson hljóp til Helga Njálssonar lögmætu frumhlaupi áður. Lýsi eg fyrir búum fimm“ – síðan nefndi hann þá alla – „lýsi eg löglýsing. Lýsi eg handseldri sök Þorgeirs Þórissonar.“

Þá nefndi Mörður sér votta „í það vætti,“ segir hann, „að eg kveð vettvangsbúa þessa alla níu“ – og nefndi þá alla á nafn – „og alþingisreiðar og búakviðar að bera um það hvort Flosi Þórðarson hljóp lögmætu frumhlaupi til Helga Njálssonar á því vættfangi er Flosi Þórðarson veitti Helga Njálssyni heilundarsár eða holundarsár eða mergundar það er að ben gerðist en Helgi fékk bana af. Kveð eg yður þeirra orða allra er yður skylda lög til um að bera og eg vil yður að dómi beitt hafa og þessu máli eiga að fylgja. Kveð eg yður lögkvöð svo að þér heyrið á allir. Kveð eg um handselt mál Þorgeirs Þórissonar.“

Mörður nefndi sér votta „í það vætti að eg kveð búa þessa níu alþingisreiðar og búakviðar að bera um það hvort Flosi Þórðarson særði Helga Njálsson heilundarsári eða mergundar eða holundar, því er ben gerðist en Helgi fékk bana af á því vættfangi er Flosi Þórðarson hljóp að Helga Njálssyni lögmætu frumhlaupi áður. Kveð eg yður þeirra orða allra er yður skylda lög til um að bera og eg vil yður að dómi beitt hafa og þessu máli eiga að fylgja. Kveð eg yður lögkvöð. Kveð eg yður svo að þér heyrið á sjálfir. Kveð eg yður um handselt mál Þorgeirs Þórissonar.“

Þá mælti Mörður: „Nú er mál til búið sem þér beiddust. Vil eg nú biðja þig, Þorgeir skorargeir, að þú komir til mín er þú ríður til þings og ríðum við þá báðir saman með hvorntveggja flokkinn og höldum okkur sem best saman því að flokkur minn skal þegar búinn til öndverðs þings og skal eg yður í öllum hlutum trúr vera.“

Þeir tóku því öllu vel og var þetta bundið svardögum að engi skyldi við annan skilja fyrr en Kári vildi og hver þeirra skyldi leggja sitt líf við annars líf. Skildu þeir nú með vináttu og mæltu mót með sér á þingi.

Ríður nú Þorgeir austur aftur en Kári ríður vestur yfir ár þar til er hann kom í Tungu til Ásgríms. Hann tók við þeim ágæta vel. Kári sagði Ásgrími alla ráðagerð Gissurar hvíta og málatilbúnaðinn.

„Slíks var mér að honum von,“ segir Ásgrímur, „að honum mundi vel fara enda hefir hann það nú sýnt.“

Ásgrímur mælti: „Hvað spyrðu austan frá Flosa?“

Kári svarar: „Hann fór allt austur í Vopnafjörð og hafa nálega allir höfðingjar heitið honum sinni liðveislu og alþingisreið. Þeir væntu sér og liðs af Reykdælum og Ljósvetningum og Eyfirðingum.“

Þeir töluðu þar margt um. Líða nú stundir allt framan til alþingis.

Þórhallur Ásgrímsson tók fótarmein svo mikið að fóturinn fyrir ofan ökkla var svo digur og þrútinn sem konulær og mátti hann ekki ganga nema við staf. Hann var mikill maður vexti og rammur að afli, dökkur á hárslit og skinnslit, vel orðstilltur og þó skapbráður. Hann var hinn þriðji mestur lögmaður á Íslandi.

Nú kemur að því sem menn skyldu fara heiman til þings.

Ásgrímur mælti til Kára: „Þú skalt ríða til öndverðs þings og tjalda búðir vorar og með þér Þórhallur son minn. Þú munt best og hóglegast með hann fara er hann er fótlami en vér munum hans mest þurfa á þessu þingi. Með ykkur skulu ríða tuttugu menn aðrir.“

Eftir það var búin ferð þeirra og riðu þeir síðan til þings og tjölduðu búðir og bjuggust vel um.