Njála, 109

Chapter 109

THE SLAYING OF HAUSKULD, THE PRIEST OFWHITENESS.

About that time Hauskuld, the Priest of Whiteness, awoke; he put on his clothes, and threw over him his cloak, Flosi's gift. He took his corn-sieve, and had his sword in his other hand, and walks towards the fence, and sows the corn as he goes.

Skarphedinn and his band had agreed that they would all give him a wound. Skarphedinn sprang up from behind the fence, but when Hauskuld saw him he wanted to turn away, then Skarphedinn ran up to him and said, "Don't try to turn on thy heel, Whiteness priest," and hews at him, and the blow came on his head, and he fell on his knees. Hauskuld said these words when he fell, "God help me, and forgive you!"

Then they all ran up to him and gave him wounds.

After that Mord said, "A plan comes into my mind."

"What is that?" says Skarphedinn.

"That I shall fare home as soon as I can, but after that I will fare up to Gritwater, and tell them the tidings, and say 'tis an ill deed; but I know surely that Thorgerda will ask me to give notice of the slaying, and I will do that, for that will be the surest way to spoil their suit. I will also send a man to Ossaby and know how soon they take any counsel in the matter, and that man will learn all these tidings thence, and I will make believe that I have heard them from him."

"Do so by all means," says Skarphedinn.

Those brothers fared home, and Kari with them, and when they came home they told Njal the tidings.

"Sorrowful tidings are these," says Njal, "and such are ill to hear, for sooth to say this grief touches me so nearly, that methinks it were better to have lost two of my sons and that Hauskuld lived."

"It is some excuse for thee," says Skarphedinn, "that thou art an old man, and it is to be looked for that this touches thee nearly."

"But this," says Njal, "no less than old age, is why I grieve, that I know better than thou what will come after."

"What will come after?" says Skarphedinn.

"My death," says Njal, "and the death of my wife and of all my sons."

"What dost thou foretell for me?" says Kari.

"They will have hard work to go against thy good fortune, for thou wilt be more than a match for all of them."

This one thing touched Njal so nearly that he could never speak of it without shedding tears.

Kafli 109

Litlu síðar höfðu þeir heimboð með sér, Njálssynir og Höskuldur, og buðu þeir fyrri Höskuldi. Skarphéðinn átti hest brúnan, fjögurra vetra gamlan, bæði mikinn og sjálegan. Hann var graður og hafði ekki verið fram leiddur. Þann hest gaf Skarphéðinn Höskuldi og með merhryssi tvö. Allir gáfu þeir Höskuldi gjafir og mæltu til vináttu.

Síðan bauð Höskuldur þeim heim í Ossabæ. Hann lét marga fyrirboðsmenn vera og mikið fjölmenni. Hann hafði látið taka ofan skála sinn en hann átti útibúr þrjú og voru þar búnar upp hvílur í. Þeir koma þar allir er hann hafði boðið. Veislan fór allvel fram. Og er menn skyldu heim fara valdi Höskuldur mönnum góðar gjafir og fór á leið með Njálssonum. Sigfússynir fylgdu honum og fjölmennið allt. Mæltu hvorir að engir skyldu á millum þeirra komast.

Nokkuru síðar kom Mörður í Ossabæ og kallaði Höskuld til máls við sig. Þeir gengu á tal.

Mörður mælti: „Mikill mannamunur verður með yður Njálssonum. Þú gafst þeim góðar gjafir en þeir gáfu þér gjafir með miklu spotti.“

„Hvað færir þú til þess?“ segir Höskuldur.

„Þeir gáfu þér hest er þeir kölluðu vonfola og gerðu það til spotts við þig því að þeim þóttir þú og óreyndur. Eg kann og það að segja þér að þeir öfunda þig um goðorðið. Tók Skarphéðinn því upp á þingi er þú komst eigi til þings á fimmtardómsstefnu. Ætlar Skarphéðinn og aldrei laust að láta goðorðið.“

„Eigi er það,“ segir Höskuldur, „eg tók við á leiðmóti í haust.“

„Njáll hefir því valdið þá,“ segir Mörður. „Þeir rufu og,“ segir Mörður, „sætt á Lýtingi.“

„Ekki ætla eg það þeim að kenna,“ segir Höskuldur.

„Eigi muntu mæla í móti því,“ segir Mörður, „þá er þið Skarphéðinn fóruð austur að Markarfljóti féll öx undan belti honum og hafði hann ætlað að drepa þig.“

„Það var,“ segir Höskuldur, „viðaröx hans og sá eg er hann lét undir belti sér. Og er hér svo skjótt frá mér að segja,“ segir Höskuldur, „að þú segir aldrei svo illt frá Njálssonum að eg muni því trúa. En þótt því sé að skipta og segir þú satt að annaðhvort sé að eg drepi þá eða þeir mig þá skal miklu heldur þola dauða af þeim en veita þeim neitt mein. En þú ert maður að verri er þú hefir þetta mælt.“

Síðan fór Mörður heim.

Nokkuru síðar fer Mörður að finna Njálssonu. Hann talar margt við þá bræður og Kára.

„Sagt er mér,“ segir Mörður, „að Höskuldur hafi mælt að þú Skarphéðinn hafir rofið sætt á Lýtingi. En eg varð þess vís að honum þótti þú hafa haft við hann fjörráð er þið fóruð til Markarfljóts. En þó þykja mér þau ekki minni fjörráð er hann bauð þér til heimboðs og skipaði þér í útibúr það er first var húsum og var þar borinn að viður alla nóttina og ætlaði hann að brenna yður inni. En það bar við að Högni kom um nóttina og varð þá ekki af því að þeir gengju að því að þeir hræddust hann. Síðan fylgdi hann þér á leið og mikill flokkur manna. Þá ætlaði hann þér aðra atgöngu að veita og setti til Grana Gunnarsson og Gunnar Lambason að vega að þér en þeim varð bilt og þorðu þeir eigi á þig að ráða.“

En er hann hafði þetta mælt þá mæltu þeir fyrst í móti. En þar kom að þeir trúðu og gerðust þá í fáleikar af þeirra hendi til Höskulds og mæltu nær ekki við hann hvar sem þeir fundust. En Höskuldur gaf þeim lítið tillæti og fór svo fram um hríð.

Höskuldur fór austur til Svínafells um haustið að heimboði og tók Flosi vel við honum. Hildigunnur var þar og.

Flosi mælti til Höskulds: „Það segir Hildigunnur mér að fáleikar séu miklir með yður Njálssonum og þykir mér það illa. Og vil eg bjóða þér að þú ríðir eigi vestur og mun eg fá þér bústað í Skaftafelli en eg mun senda Þorgeir bróður minn að búa í Ossabæ.“

„Þá munu það mæla sumir,“ segir Höskuldur, „að eg flýi þaðan fyrir hræðslu sakir og vil eg það eigi.“

„Þá er það líkara að stórvandræði leiði af,“ segir Flosi.

„Illa er það þá,“ segir Höskuldur, „því að heldur vildi eg vera ógildur en margir hlytu illt af mér.“

Höskuldur bjóst heim fám nóttum síðar en Flosi gaf Höskuldi skarlatsskikkju og var hlaðbúin í skaut niður. Reið Höskuldur heim í Ossabæ. Er nú kyrrt um hríð.

Höskuldur var svo vinsæll að fáir voru hans óvinir. En hin sama er óþykkt með þeim allan veturinn.

Njáll hafði tekið til fósturs son Kára er Þórður hét. Hann hafði og fóstrað Þórhall son Ásgríms Elliða-Grímssonar. Þórhallur var röskur maður og harðger í öllu. Hann hafði numið svo lög að hann var hinn þriðji mestur lagamaður á Íslandi.

Nú vorar snemma um vorið og færa menn niður korn sín.