Njála, 022

Chapter 22

UNNA GOES TO SEE GUNNAR

Now it must be told how Unna had lost all her ready money. She made her way to Lithend, and Gunnar greeted his kinswoman well. She stayed there that night, and the next morning they sat out of doors and talked. The end of their talk was, that she told him how heavily she was pressed for money.

"This is a bad business," he said.

"What help wilt thou give me out of my distress?" she asked.

He answered, "Take as much money as thou needest from what I have out at interest."

"Nay," she said, "I will not waste thy goods."

"What then dost thou wish?"

"I wish thee to get back my goods out of Hrut's hands," she answered.

"That, methinks, is not likely," said he, "when thy father could not get them back, and yet he was a great lawyer, but I know little about law."

She answered, "Hrut pushed that matter through rather by boldness than by law; besides, my father was old, and that was why men thought it better not to drive things to the uttermost. And now there is none of my kinsmen to take this suit up if thou hast not daring enough.

"I have courage enough," he replied, "to get these goods back; but I do not know how to take the suit up."

"Well!" she answered, "go and see Njal of Bergthorsknoll, he will know how to give thee advice. Besides, he is a great friend of thine."

"'Tis like enough he will give me good advice, as he gives it to every one else," says Gunnar.

So the end of their talk was, that Gunnar undertook her cause, and gave her the money she needed for her housekeeping, and after that she went home.

Now Gunnar rides to see Njal, and he made him welcome, and they began to talk at once.

Then Gunnar said, "I am come to seek a bit of good advice from thee."

Njal replied, "Many of my friends are worthy of this, but still I think I would take more pains for none than for thee."

Gunnar said, "I wish to let thee know that I have undertaken to get Unna's goods back from Hrut."

"A very hard suit to undertake," said Njal, "and one very hazardous how it will go; but still I will get it up for thee in the way I think likeliest to succeed, and the end will be good if thou breakest none of the rules I lay down; if thou dost, thy life is in danger."

"Never fear; I will break none of them," said Gunnar.

Then Njal held his peace for a little while, and after that he spoke as follows:--

Kafli 22

„Nú skalt þú ríða heiman við þriðja mann. Skalt þú hafa voskufl ystan klæða og undir söluvoðarkyrtil mórendan. Þar skalt þú hafa undir hin góðu klæði þín og taparöxi í hendi. Tvo hesta skal hafa hver yðar, aðra feita en aðra magra. Þú skalt hafa héðan smíði. Þér skuluð ríða þegar á morgun og er þér komið yfir Hvítá vestur láttu slota hattinn mjög. Þá mun eftir spurt hver sá sé hinn mikli maður. Förunautar þínir skulu segja að þar sé Kaupa-Héðinn hinn mikli, eyfirskur maður, og fari með smíði. Hann er maður skapillur og margmæltur, þykist einn vita allt. Hann rekur aftur kaup sín oftlega og flýgur á menn þegar eigi er allt gert sem hann vill. Þú skalt ríða vestur til Borgarfjarðar og láta hvervetna falt smíði og reka aftur kaupin mjög. Mun þá sá orðrómur á leggjast að Kaupa-Héðinn sé manna verstur viðfangs og síst sé logið frá honum.

Þú skalt ríða til Norðurárdals og svo til Hrútafjarðar og til Laxárdals og til þess er þú kemur á Höskuldsstaði. Þar skalt þú vera um nótt og sitja utarlega og drepa niður höfði. Höskuldur mun mæla að ekki skuli eiga við Kaupa-Héðin og segja að hann sé óvinveittur. Síðan munt þú fara í braut um morguninn eftir og koma á næsta bæ hjá Hrútsstöðum. Þar skalt þú láta falt smíðið og hafa það uppi allt er verst er og berja í brestina. Búandi mun að hyggja og mun hann finna brestina. Þú skalt hnykkja af honum og mæla illa við hann.

Hann mun segja að það sé von að þú gefist honum eigi vel „er þú gefst öllum öðrum illa.“

Þá skalt þú fljúga á hann þótt þú sért því óvanur og still þó aflinu að þú verðir eigi kenndur. Þá mun sendur maður á Hrútsstaði að segja Hrúti að betra mun að skilja ykkur. Hann mun þegar fara og bjóða þér með sér en þú munt það þiggja. Þú skalt kveðja Hrút. Hann mun vel svara þér. Þér mun skipað á hinn óæðra bekk gegnt öndugi Hrúts. Hann mun spyrja hvort þú sért norðlenskur. Þú skalt segja að þú sért eyfirskur maður. Hann mun spyrja hvort þar séu allmargir ágætir menn.

„Ærinn hafa þeir klækiskap,“ skalt þú segja.

„Er þér kunnigt um Reykjardal?“ mun hann segja.

„Kunnigt er mér um allt Ísland,“ skalt þú segja.

„Eru í Reykjardal kappar miklir?“ mun hann segja.

„Þjófar eru þar og illmenni,“ skalt þú segja.

Þá mun Hrútur hlæja og þykja gaman að. Þið munuð tala um menn í Austfirðingafjórðungi og skalt þú fá nokkuð ámæli. Tal ykkað mun koma á Rangárvöllu. Þá skalt þú segja að þar sé síst mannval síðan Mörður gígja var dauður. Kveð þá og vísu nokkura þá er Hrúti þykir gaman að því að eg veit að þú ert skáld. Hrútur mun spyrja hvað þú finnir helst til þess að eigi megi koma maður í stað hans. Þú skalt því svara að hann var maður svo vitur og svo mikill málafylgjumaður að aldrei yrði á um höfðingskap hans.

Hann mun spyrja hvort þér sé nokkuð af kunnigt „hversu fór með okkur?“

„Kunnigt er mér,“ skalt þú segja, „að hann tók af þér konuna en þú hafðir ekki að.“

Þá mun Hrútur svara: „Þótti þér ekki á verða fyrir honum er hann náði eigi fénu en bjó þó til málið?“

„Hér má eg vel svara þér um,“ skalt þú segja, „þú skoraðir hann til einvígis en hann var gamall og réðu vinir hans honum það að hann berðist eigi við þig og drápu svo niður málinu.“

„Mælti eg það víst,“ mun Hrútur segja, „og þótti það heimskum mönnum sem lög væri en mátti þó málið upp taka á öðru þingi ef hann hefði þrek til haft.“

„Veit eg það,“ skalt þú segja.

Hann mun þá spyrja þig: „Kannt þú nokkuð í lögum?“

„Kunna þótti eg norður þar,“ skalt þú segja, „en þó munt þú segja mér verða hversu málið skal upp taka.“

„Hrútur mun svara að hverju máli þú vilt spyrja.“

„Að því,“ skalt þú segja, „að mig skiptir öngu hversu upp skal taka fjárheimtuna Unnar.“

„Stefna skal málinu svo að eg heyri eða að lögheimili mínu,“ mun Hrútur segja.

„Stefn nú þá,“ skalt þú segja, „en eg mun í annað sinn.“

Þá mun Hrútur stefna og skalt þú hyggja að því vandlega hver orð hann hefir. Þá mun Hrútur mæla að þú skulir stefna. Þú skalt þá stefna og skal rangt svo að eigi sé meir en annað hvert orð rétt. Þá mun Hrútur hlæja og mun hann þá ekki gruna þig en mæla þó að fátt eitt sé rétt í. Þú skalt kenna um förunautum þínum að þeir hafi glapið þig. Þá skalt þú biðja Hrút að hann mæli fyrir þér og biðja að hann leyfi að þú mælir eftir. Hann mun það leyfa þér og stefna sjálfur málinu. Þú skalt þegar stefna eftir og mæla þá rétt og spyrja þá Hrút hvort rétt sé stefnt. Hann mun svara að það megi eigi ónýta.

Þá skalt þú mæla hátt svo að förunautar þínir heyri: „Stefni eg handseldri sök Unnar Marðardóttur.“

En þá er menn eru sofnaðir skuluð þér taka beisl yður og söðulreiði og fara hljóðlega, ganga út og bera söðla yðra í haga til hinna feitu hestanna, ríða þeim en láta hina eftir. Þér skuluð ríða upp úr búfjárhögum og vera þar þrjár nætur. Svo nokkuru mun yðvar leita farið lengi. Skalt þú þá ríða heim suður og ríða jafnan um nætur en liggja um daga. En vér munum þá ríða til þings í sumar og veita að málunum.“

Gunnar þakkaði honum og reið heim fyrst.