Njála, 077

Chapter 77

TITLE.

ENSKA

Kafli 77

Gunnar vaknaði í skálanum og mælti: „Sárt ertu leikinn, Sámur fóstri, og búið svo sé til ætlað að skammt skuli okkar í meðal.“

Skáli Gunnars var ger af viði einum og súðþaktur utan og gluggar hjá brúnásunum og snúin þar fyrir speld. Gunnar svaf í lofti einu í skálanum og Hallgerður og móðir hans.

Þá er þeir komu að vissu þeir eigi hvort Gunnar mundi heima vera og báðu að einhver mundi fara heim fyrir og vita hvers vís yrði. En þeir settust niður á völlinn. Þorgrímur Austmaður gekk upp á skálann. Gunnar sér að rauðan kyrtil bar við glugginn og leggur út með atgeirinum á hann miðjan. Þorgrími skruppu fæturnir og varð laus skjöldurinn og hrataði hann ofan af þekjunni. Gengur hann síðan að þeim Gissuri er þar sátu á vellinum.

Gissur leit við honum og mælti: „Hvort er Gunnar heima?“

Þorgrímur svaraði: „Vitið þér það en hitt vissi eg að atgeir hans var heima.“

Síðan féll hann niður dauður. Þeir sóttu þá að húsunum. Gunnar skaut út örum að þeim og varðist vel og gátu þeir ekki að gert. Þá hljópu sumir í húsin og ætluðu þaðan að að sækja. Gunnar kom þangað að þeim örunum og gátu þeir ekki að gert og fór svo fram um hríð. Þeir tóku hvíld og sóttu að í annað sinn. Gunnar skaut enn út og gátu þeir ekki að gert og hrukku frá í annað sinn.

Þá mælti Gissur hvíti: „Sækjum að betur, ekki verður af oss.“

Gerðu þeir þá hríð hina þriðju og voru við lengi. Eftir það hrukku þeir frá.

Gunnar mælti: „Ör liggur þar úti á vegginum og er sú af þeirra örum og skal eg þeirri skjóta til þeirra. Og er þeim það skömm ef þeir fá geig af vopnum sínum.“

Móðir hans mælti: „Ger þú eigi það að þú vekir þá er þeir hafa áður frá horfið.“

Gunnar þreif örina og skaut til þeirra og kom á Eilíf Önundarson og fékk hann af sár mikið. Hann hafði staðið einn saman og vissu þeir eigi að hann var særður.

„Hönd kom þar út,“ segir Gissur, „og var á gullhringur og tók ör er lá á þekjunni og mundi eigi vítt leitað viðfanga ef gnógt væri inni og skuluð þér nú sækja að.“

Mörður mælti: „Brennum vér hann inni.“

„Það skal verða aldrei,“ segir Gissur, „þótt eg viti að líf mitt liggi við. Er þér sjálfrátt að leggja til ráð þau er dugi svo slægur maður sem þú ert kallaður.“

Strengir lágu á vellinum og voru hafðir til að festa með hús jafnan.

Mörður mælti: „Tökum vér strengina og berum um ásendana en festum aðra endana um steina og snúum í vindása og vindum af ræfrið af skálanum.“

Þeir tóku strengina og veittu þessa umbúð alla og fann Gunnar eigi fyrr en þeir höfðu undið allt þakið af skálanum. Gunnar skýtur þá af boganum svo að þeir komast aldrei að honum. Þá mælti Mörður í annað sinn að þeir mundu brenna Gunnar inni.

Gissur mælti: „Eigi veit eg hví þú vilt það mæla er engi vill annar og skal það aldrei verða.“

Í þessu bili hleypur upp á þekjuna Þorbrandur Þorleiksson og höggur í sundur bogastrenginn Gunnars. Gunnar þrífur atgeirinn báðum höndum og snýst að honum skjótt og rekur í gegnum hann og kastar honum á völlinn. Þá hljóp upp Ásbrandur bróðir hans. Gunnar leggur til hans atgeirinum og kom hann skildi fyrir sig. Atgeirinn renndi í gegnum skjöldinn en brotnuðu báðir handleggirnir og féll hann út af vegginum. Áður hafði Gunnar sært átta menn en vegið þá tvo. Þá fékk Gunnar sár tvö og sögðu það allir menn að hann brygði sér hvorki við sár né við bana.

Hann mælti til Hallgerðar: „Fá mér leppa tvo úr hári þínu og snúið þið móðir mín saman til bogastrengs mér.“

„Liggur þér nokkuð við?“ segir hún.

„Líf mitt liggur við,“ segir hann, „því að þeir munu mig aldrei fá sótt meðan eg kem boganum við.“

„Þá skal eg nú,“ segir hún, „muna þér kinnhestinn og hirði eg aldrei hvort þú verð þig lengur eða skemur.“

Gunnar kvað þá:

23. Hver hefir dreyrgra darra

dómreynir til, sóma

niður drepur sveigar Sága,

síns ágætis, mínum.

Öngur skal lítils lengi

liðs ráðandi biðja;

fús verður fagurmjöls dísi

Fenju hönd á venju.

„Hefir hver til síns ágætis nokkuð,“ segir Gunnar, „og skal þig þessa eigi lengi biðja.“

Rannveig mælti: „Illa fer þér og mun þín skömm lengi uppi.“

Gunnar varði sig vel og fræknlega og særir nú aðra átta menn svo stórum sárum að mörgum lá við bana. Gunnar ver sig þar til er hann féll af mæði. Þeir særðu hann mörgum stórum sárum en þó komst hann úr höndum þeim og varði sig þá lengi. En þó kom þar að þeir drápu hann.

Um vörn hans orti Þorkell Elfaraskáld í vísu þessi:

24. Spurðu vér hve varðist

vígmóður kjalar slóða

gnýstærandinn geiri

Gunnar, fyrir Kjöl sunnan.

Sóknrýrir vann sára

sextán viður mána

hríðar herðimeiða

hauðurmens en tvo dauða.

Gissur mælti: „Mikinn öldung höfum vér nú að velli lagt og hefir oss erfitt veitt og mun hans vörn uppi meðan landið er byggt.“

Síðan gekk hann til fundar við Rannveigu og mælti: „Viltu veita mönnum vorum tveimur jörð er dauðir eru og séu hér heygðir?“

„Að heldur tveimur að eg mundi veita yður öllum,“ segir hún.

„Vorkunn er það,“ segir hann, „er þú mælir það því að þú hefir mikils misst“ og kvað á að þar skyldi engu ráða og engu spilla. Fóru á braut síðan.

Þá mælti Þorgeir Starkaðarson: „Eigi megum vér vera heima í búum vorum fyrir Sigfússonum nema þú, Gissur, eða Geir sért suður hér nokkura hríð.“

„Þetta mun svo vera,“ segir Gissur og hlutuðu þeir og hlaut Geir eftir að vera.

Síðan fór hann í Odda og settist þar. Hann átti sér son er Hróaldur hét. Hann var laungetinn og hét Bjartey móðir hans og var systir Þorvalds hins veila er veginn var við Hestlæk í Grímsnesi. Hann hrósaði því að hann hefði veitt Gunnari banasár. Hróaldur var með föður sínum. Þorgeir Starkaðarson hrósaði öðru sári að hann hefði Gunnari veitt. Gissur sat heima að Mosfelli.

Víg Gunnars spurðist og mæltist illa fyrir um allar sveitir og var hann mörgum mönnum harmdauði.