Njála, 092

Chapter 92

TITLE.

ENSKA

Kafli 92

Nú verður umræða mikil um deild þeirra og þóttust allir vita að eigi mundi sogurt sjatna.

Runólfur son Úlfs aurgoða austur í Dal var vin Þráins mikill og hafði boðið Þráni heim og var á kveðið að hann skyldi koma austur er þrjár vikur væru af vetri eða mánuður.

Þeir fóru með Þráni Víga-Hrappur og Grani, Gunnar Lambason og Lambi Sigurðarson, Loðinn og Tjörvi. Þeir voru átta. Þær skyldu og fara Þorgerður og Hallgerður. Því lýsti og Þráinn að hann ætlaði að vera í Mörk með Katli bróður sínum og kvað á hversu margar nætur hann ætlaði heiman að vera. Þeir höfðu allir alvæpni. Riðu þeir austur yfir Markarfljót og fundu þar konur snauðar og báðu að þær skyldi reiða yfir fljótið vestur. Þeir gerðu svo.

Þá riðu þeir í Dal og höfðu þar góðar viðtökur. Þar var fyrir Ketill úr Mörk. Sátu þeir þar tvær nætur. Runólfur og Ketill báðu Þráin að hann mundi semja við Njálssonu en hann kvaðst aldrei mundu fé gjalda og svaraði styggt en hann kvaðst hvergi þykjast varbúinn við Njálssonum hvar sem þeir fundust.

„Vera má að svo sé,“ segir Runólfur, „en eg hefi hina skilning að engi sé þeirra maki síð Gunnar að Hlíðarenda lést og er það líkara að hér dragi öðrum hvorum til bana.“

Þráinn kveðst ekki það mundu hræðast.

Þá fór Þráinn upp í Mörk og var þar tvær nætur. Síðan reið hann ofan í Dal og var hann hvartveggja út leystur með sæmilegum gjöfum.

Markarfljót féll í millum höfuðísa og voru spengur á hér og hvar. Þráinn sagði að hann ætlaði heim að ríða um kveldið. Runólfur mælti að hann skyldi eigi heim ríða, sagði það varlegra vera að fara eigi sem hann hefði sagt.

Þráinn svarar: „Hræðsla er það og vil eg það eigi.“

Göngukonur þær er þeir reiddu yfir fljótið komu til Bergþórshvols og spurði Bergþóra hvaðan þær væru en þær sögðust vera austan undan Eyjafjöllum.

„Hver reiddi yður yfir Markarfljót?“ segir Bergþóra.

„Þeir er mestir oflátar voru,“ segja þær.

„Hverjir voru þeir?“ segir Bergþóra.

„Þráinn Sigfússon,“ sögðu þær, „og fylgdarmenn hans en það þótti oss helst að segja þér er þeir voru svo fjölorðir og illorðir hingað til bónda þíns og sona hans.“

Bergþóra sagði: „Margir kjósa ekki orð á sig.“

Síðan fóru þær í braut og gaf Bergþóra þeim gjafir og spurði þær hvenær Þráinn mundi heim koma. Þær sögðu að hann mundi vera heiman fjórar nætur eða fimm. Síðan sagði Bergþóra sonum sínum og Kára mági sínum og töluðu þau lengi leynilega.

En þann morgun hinn sama er þeir Þráinn riðu austan þá vaknaði Njáll snemma og heyrði að öx Skarphéðins kom við þilið. Stendur þá Njáll upp og gengur út og sér að synir hans eru með vopnum allir og svo Kári mágur hans. Skarphéðinn var fremstur. Hann var í blám stakki og hafði törguskjöld og öxi sína reidda um öxl. Næst honum gekk Helgi. Hann var í rauðum kyrtli, hafði hjálm á höfði og rauðan skjöld og markaður á hjörtur. Næst honum gekk Kári. Hann hafði silkitreyju, hjálm, gylltan skjöld og var dregið á leó. Allir voru þeir í litklæðum.

Njáll kallaði á Skarphéðin: „Hvert skal fara, frændi?“

„Í sauðaleit,“ sagði hann.

„Svo var eitt sinn fyrr,“ segir Njáll, „og veidduð þá menn.“

Skarphéðinn hló að og mælti: „Heyrið þér hvað karlinn segir. Eigi er hann grómlaus.“

„Hvenær mæltuð þér þetta fyrr?“ segir Kári.

„Þá vó eg Sigmund hvíta frænda Gunnars,“ segir Skarphéðinn.

„Fyrir hvað?“ sagði Kári.

„Hann hafði drepið Þórð leysingjason frænda minn.“

Njáll gekk heim en þeir fóru upp í Rauðaskriður og biðu þar. Máttu þeir þaðan sjá þegar hinir riðu austan frá Dal. Sólskin var um daginn og heiðviðri.

Nú ríða þeir Þráinn ofan frá Dal eftir eyrunum.

Lambi Sigurðarson mælti: „Skildir blika við í Rauðaskriðum er sólin skín á og mun þar vera nokkurra manna fyrirsát.“

„Þá skulum vér snúa ofan með fljótinu,“ segir Þráinn, „og munu þeir þá til móts við oss ef þeir eiga við oss nokkur erindi.“

Snúa þeir þá ofan með fljótinu.

Skarphéðinn mælti: „Nú hafa þeir séð oss, því að þeir snúa nú leiðinni og er oss nú engi annar til en hlaupa ofan fyrir þá.“

Kári mælti: „Margir munu fyrir sitja og hafa eigi þannig liðsmun sem vér. Eru þeir átta en vér fimm.“

Snúa þeir nú ofan með fljótinu og sjá yfir spöng niðri og ætla þar yfir.

Þeir Þráinn námu staðar upp frá spönginni á ísinum.

Þráinn mælti: „Hvað munu menn þessir vilja? Þeir eru fimm en vér erum átta.“

Lambi Sigurðarson mælti: „Þess get eg að þó mundu þeir til hætta þótt manni stæði fleira fyrir.“

Þráinn fer af kápunni og tekur af sér hjálminn.

Það varð Skarphéðni er þeir hljópu ofan með fljótinu að stökk í sundur skóþvengur hans og dvaldist hann eftir.

„Hví hvikast þér svo, Skarphéðinn?“ kvað Grímur.

„Bind eg skó minn,“ segir hann.

„Förum vér fyrir,“ segir Kári, „svo líst mér sem hann muni ekki verða seinni en vér.“

Snúa þeir ofan til spangarinnar og fara mikinn. Skarphéðinn spratt upp þegar er hann var búinn og hafði uppi öxina Rimmugýgi. Hann hleypur að fram að fljótinu en fljótið var svo djúpt að langt var um ófært. Mikið svell var hlaupið upp öðrum megin fljótsins og svo hált sem gler og stóðu þeir þar á miðju svellinu. Skarphéðinn hefur sig á loft og hleypur yfir fljótið meðal höfuðísa og stöðvar sig og rennir þegar af fram fótskriðu. Svellið var hált mjög og fór hann svo hart sem fugl flygi. Þráinn ætlaði að setja á sig hjálminn. Skarphéðin bar nú að fyrr og höggur til Þráins með öxinni Rimmugýgi og kom í höfuðið og klauf ofan í jaxlana svo að þeir féllu niður á ísinn. Þessi atburður varð með svo skjótri svipan að engi kom höggvi á hann. Hann renndi þegar frá ofan óðfluga. Tjörvi renndi fyrir hann törgu og steðjaði hann yfir upp og stóðst þó og rennir á enda svellsins. Þá koma þeir Kári í móti honum.

„Karlmannlega er að farið,“ segir Kári.

„Eftir er enn yðvar hluti,“ segir Skarphéðinn og kvað vísur tvær:

28. Brátt læt eg brynjum hætta

bengríði fram ríða;

fylldi heldur á höldi

hrafn vangjálpar nafna.

Veitið Hrapp, sem hétuð,

hríð á ísi víðum;

reið söng róstuhljóðum

Rimmugýgur til dimmum.

Og enn kvað Skarphéðinn:

29. Auðs, kom eg ekki síðar

en til vopna sennu

ér, því að æskirýri

allharðan lét eg falla.

En því að jarl hrauð unnar

elg fyrir Grím og Helga,

nú er eldviðum öldu

efni þess að hefna.

Snúa þeir þá upp að þeim. Þeir Grímur og Helgi sjá hvar Hrappur var og sneru þegar að honum. Hrappur höggur þegar til Gríms með öxinni. Helgi sér þetta og höggur á höndina Hrappi svo að af tók en niður féll öxin.

Hrappur mælti: „Þetta hefir þú mikið nauðsynjaverk unnið því að þessi hönd hefir mörgum manni mein gert og bana.“

„Hér skal nú endir verða,“ segir Grímur og lagði spjóti í gegnum hann. Féll Hrappur þá dauður niður. Tjörvi snýr í móti Kára og skýtur að honum spjóti. Kári hljóp í loft upp og flaug spjótið fyrir neðan fætur Kára. Kári hleypur að honum og höggur til hans með sverðinu á brjóstið og þegar á hol. Hafði hann þegar bana.

Skarphéðinn grípur þá báða, Gunnar Lambason og Grana Gunnarsson, og mælti: „Tekið hefi eg hér hvelpa tvo eða hvað skal við gera?“

„Kosti áttir þú,“ segir Helgi, „að drepa hvorntveggja ef þú vildir þá feiga.“

„Eigi nenni eg að hafa það saman að veita Högna en drepa bróður hans.“

„Koma mun þar einhverju sinni,“ segir Helgi, „að þú mundir hafa viljað drepa hann því að aldrei mun hann þér trúr verða og engi þeirra er hér eru nú.“

Skarphéðinn sagði: „Ekki mun eg hræðast þá.“

Síðan gáfu þeir grið Grana Gunnarssyni og Gunnari Lambasyni og Lamba Sigurðarsyni og Loðni.

Eftir það sneru þeir heim og spurði Njáll tíðinda. Þeir segja honum öll sem gerst.

Njáll mælti: „Mikil eru tíðindi þessi og er það líkara að hér leiði af dauði eins sonar míns ef eigi verður meira að.“

Gunnar Lambason flutti lík Þráins með sér til Grjótár og var hann þar heygður.