Njála, 099

Chapter 99

TITLE.

ENSKA

Kafli 99

Nú er að segja frá þeim Skarphéðni að þeir stefna upp til Rangár.

Skarphéðinn mælti: „Stöndum vér hér og hlýðum og förum hljóðlega því að eg heyri mannamál upp með ánni. Eða hvort viljið þið Helgi eiga við Lýting eða hina tvo?“

Þeir kváðust heldur vilja eiga við Lýting einn.

„Í honum er þó veiðurin meiri,“ segir Skarphéðinn, „og þykir mér illa ef undan ber en eg treysti mér best að eigi dragi undan.“

„Til skulum við svo stefna,“ segir Helgi, „ef við komumst í færi að eigi reki undan.“

Síðan gengu þeir þangað er þeir heyrðu mannamálið og sjá hvar þeir Lýtingur eru við læk einn. Skarphéðinn hleypur þegar yfir lækinn og í melbakkann öðrum megin. Þar stendur Hallgrímur á uppi og þeir bræður. Skarphéðinn höggur á lærið Hallgrími svo að þegar tók undan fótinn en þreif Hallkel annarri hendi. Lýtingur lagði til Skarphéðins. Helgi kom þá að og brá við skildinum og kom þar í lagið. Lýtingur tók upp stein og laust Skarphéðin og varð Hallkell laus. Hallkell hleypur þá upp á melbakkann og kemst eigi á upp annan veg en hann skýtur niður knjánum. Skarphéðinn slæmir til hans öxinni Rimmugýgi og höggur í sundur í honum hrygginn. Lýtingur snýr nú undan en þeir Grímur og Helgi eftir og kemur sínu sári hvor á hann. Lýtingur kemst út á ána undan þeim og svo til hrossa og hleypir til þess er hann kemur í Vorsabæ. Höskuldur var heima og finnur hann þegar. Lýtingur sagði honum verkin.

„Slíks var þér von,“ segir Höskuldur, „þú fórst rasandi mjög og mun hér sannast það sem mælt er að skamma stund verður hönd höggvi fegin. Þykir mér sem þér þyki nú ísjávert hvort þú munt fá haldið þig eða eigi.“

„Svo var víst,“ segir Lýtingur, „að eg komst nauðulega í braut en þó vildi eg nú að þú kæmir mér í sætt við Njál og sonu hans og mætti eg halda búi mínu.“

„Svo skal vera,“ segir Höskuldur.

Síðan lét Höskuldur söðla hest sinn og reið til Bergþórshvols við hinn sétta mann. Þá voru synir Njáls heim komnir og höfðu lagst til svefns. Höskuldur fór þegar að finna Njál og gengu á tal.

Höskuldur mælti til Njáls: „Hingað er eg kominn að biðja fyrir Lýtingi mági mínum. Hefir hann stórt af gert við yður, rauf sætt og drap son þinn.“

Njáll mælti: „Lýtingur mun þykjast mikið afhroð goldið hafa í láti bræðra hans. En ef eg geri nokkurn kost á þá mun eg þín láta að njóta og mun eg þér þó segja fyrir sættina að bræður Lýtings skulu óhelgir fallið hafa. Lýtingur skal og ekki hafa fyrir sár sín en bæta Höskuld fullum bótum.“

Höskuldur sagði: „Það vil eg að þú dæmir.“

Njáll svarar: „Það mun eg nú gera sem þú vilt.“

„Viltu nokkuð,“ segir Höskuldur, „að synir þínir séu við?“

Njáll svarar: „Ekki mun þá nær sættinni en áður en halda munu þeir þá sætt sem eg geri.“

Þá mælti Höskuldur: „Lúkum við málinu og sel þú honum grið fyrir sonu þína.“

„Svo skal vera,“ segir Njáll.

„Það vil eg,“ segir Njáll, „að hann gjaldi tvö hundruð silfurs fyrir víg Höskulds en búi á Sámsstöðum og þykir mér þó ráðlegra að hann selji land og ráðist í braut. En eigi fyrir því, ekki mun eg rjúfa tryggðir á honum né synir mínir. En þykir mér vera mega að nokkur rísi sá upp í sveit að honum sé viðsjávert. En ef svo þykir sem eg geri hann héraðssekjan þá leyfi eg að hann sé hér í sveit en hann ábyrgist mestu til.“

Síðan fór Höskuldur heim.

Þeir vöknuðu Njálssynir og spurðu föður sinn hvað komið hefði en hann sagði þeim að Höskuldur var þar, fóstri hans.

„Hann mundi biðja fyrir Lýtingi,“ segir Skarphéðinn.

„Svo var,“ segir Njáll.

„Það var,“ segir Grímur, „illa.“

„Ekki mundi Höskuldur hafa skotið skildi fyrir hann,“ segir Njáll, „ef þú hefðir drepið hann þá er þér var það ætlað.“

Skarphéðinn kvað þá vísu:

30. Kennum, landa linna

leygs, gjörvallir þeygi,

satt erat þollur né þetta

þínlegt, föður mínum.

Hafgeymir mun heiman

hyrs, ef það má spyrjast,

stendur af stála skyndi

stríð, hins verra bíða.

„Teljum vér ekki á föður vorn,“ segir Skarphéðinn.

Nú er að segja frá því að þessi sætt helst með þeim síðan.