Njála, 012

Chapter 12

XXX.

ENSKA

Kafli 12

Þá fóru þeir ofan, menn Þorvalds, með byrðarnar. Þjóstólfur tók til ráða skjótt. Höggur hann þá tveim höndum borð skútunnar og gengu í sundur borðin um tvö rúm, og hljóp í skip sitt. En á skútunni féll inn sjór kolblár og sökk hún niður með öllum farminum. Þar sökk og niður lík Þorvalds og máttu þeir eigi sjá hversu Þorvaldur var til ger en hitt vissu þeir að hann var dauður.

Þjóstólfur reri inn á fjörðinn en þeir báðu hann illa fara og aldrei þrífast. Hann svaraði engu og reri þar til er hann kom heim og brýndi upp skipinu og gekk heim og hafði uppi öxina og var hún blóðug mjög.

Hallgerður var úti og mælti: „Blóðug er öx þín. Hvað hefir þú unnið?“

„Nú hefi eg það gert að þú munt gefin verða í öðru sinni.“

„Dauðan segir þú þá Þorvald,“ segir hún.

„Svo er,“ sagði hann, „og sjá] þú nú nokkurt ráð fyrir mér.“

„Svo skal vera,“ sagði hún. „Eg vil senda þig norður til Bjarnarfjarðar á Svanshól og mun Svanur taka við þér báðum höndum og er hann svo mikill fyrir sér að þangað sækir þig engi.“

Hann söðlaði hest er hann átti og steig á bak og reið norður til Bjarnarfjarðar á Svanshól og tók Svanur við honum báðum höndum.

Svanur mælti: „Slíkt kalla eg menn er eigi láta sér allt í augu vaxa að gera og mun eg því heita þér ef þeir sækja þig hingað að þeir skulu af því hina mestu skömm fá.“

Nú er þar til máls að taka er Hallgerður er að hún kvaddi til ferðar með sér Ljót hinn svarta, frænda sinn, og bað hann söðla hesta þeirra „og vil eg ríða heim til föður míns.“

Hann bjó ferð þeirra. Hún gekk til kistna sinna og lauk upp og lét kalla til sín heimamenn sína og gaf þeim nokkura gjöf öllum en þeir hörmuðu hana allir.

Nú ríður hún heim til föður síns og tók hann vel við henni því að hann hafði eigi spurt tíðindin.

Höskuldur mælti til Hallgerðar: „Hví fór Þorvaldur eigi með þér.“

Hún svaraði: „Dauður er hann.“

Höskuldur mælti: „Þjóstólfur mun því valda.“

Hún sagði svo vera.

„Það mun mér síst í tauma ganga er Hrútur segir mér að hér mundi til mikillar ógiftu draga um kaup þessi en ekki mun týja að saka sig um orðinn hlut.“

Nú er þar til máls að taka er förunautar Þorvalds eru að þeir biðu til þess er skip komu að landi. Þeir sögðu víg Þorvalds og báðu sér skips inn til lands. Þeim var léð þegar og reru þeir inn til lands að Reykjanesi og fundu nú Ósvífur og sögðu honum þessi tíðindi.

Hann mælti: „Illa gefast ills ráðs leifar og sé eg nú allt eftir hversu farið hefir. Hallgerður mun sent hafa Þjóstólf til Bjarnarfjarðar en hún mun riðin heim til föður síns. Skulum vér nú safna liði og sækja hann norður þangað.“

Þeir gerðu svo og fóru í liðsbón og varð þeim gott til manna og riðu til Steingrímsfjarðar og svo til Ljótárdals og til Selárdals og svo til Bjarnarfjarðar.

Nú tók Svanur til orða og geispaði mjög: „Nú sækja að fylgjur Ósvífurs.“

Þá spratt Þjóstólfur upp.

Svanur mælti: „Gakk þú út með mér. Lítils mun við þurfa.“

Síðan gengu þeir út báðir.

Svanur tók geitskinn eitt og vafði um höfuð sér og mælti:

4.Verði þoka

og verði skrípi

og undur mikil öllum þeim

sem eftir þér sækja.

Nú er frá því að segja að þeir Ósvífur riðu á hálsinn og menn hans. Þá kom þoka mikil í móti þeim.

Ósvífur mælti: „Þessu mun Svanur valda og væri vel ef eigi fylgdi meira illt.“

Litlu síðar sé sorti mikill fyrir augu þeim svo er þeir sáu ekki og féllu þeir þá af baki og týndu hestunum og gengu í fen ofan sjálfir en sumir í skóginn svo að þeim hélt við meiðingar. Þeir töpuðu af sér vopnunum.

Þá mælti Ósvífur: „Ef eg fyndi hesta mína og vopn þá mundi eg aftur hverfa.“

Og er hann hafði þetta mælt þá sáu þeir nokkuð og fundu hesta sína og vopn. Þá eggjuðu enn margir á að við skyldi leita um atreiðina og var það gjört og urðu þeim þegar hin sömu undur. Og fór svo þrem sinnum.

Þá mælti Ósvífur: „Þótt förin sé eigi góð þá skal þó nú aftur hverfa. Nú skulum vér gera ráð vort í annað sinn og hefi eg það helst í hug mér að fara og finna Höskuld og beiða hann sonarbóta því að þar er sæmdar von er nóg er til.“

Þaðan riðu þeir til Breiðafjarðardala og er nú ekki fyrr frá að segja en þeir koma á Höskuldsstaði. Þar var þá fyrir Hrútur. Ósvífur kvaddi út Höskuld og Hrút. Þeir gengu út báðir og heilsuðu Ósvífri en síðan gengu þeir á tal. Höskuldur spurði Ósvífur hvaðan hann kæmi að. Hann kveðst hafa farið að leita Þjóstólfs og fundið hann eigi.

Höskuldur segir hann kominn mundu norður á Svanshól „og er það eigi allra að sækja hann þangað.“

„Því er eg hér kominn,“ sagði Ósvífur, „að eg vil beiða þig sonarbóta.“

Höskuldur svaraði: „Eigi drap eg son þinn og eigi réð eg honum banaráð en þó heldur þig vorkunn til að leita á nokkur.“

Hrútur mælti: „Náið er, bróðir, nef augum. Og er nauðsyn að drepa niður illu orði og bæta honum son sinn og rífka svo ráð fyrir dóttur þinni því að sá einn er til er þetta falli niður því að þá er betur að fátt sé um talað.“

Höskuldur mælti: „Vilt þú gera um málið?“

„Það vil eg,“ segir Hrútur, „og mun eg ekki hlífa þér í gjörðinni því ef satt skal um tala þá hefir dóttir þín ráðið honum banann.“

Hrútur þagði þá nokkra stund. Síðan stóð hann upp og mælti til Ósvífurs: „Tak nú í hönd mér og handsala niðurfall að sökum.“

Ósvífur stóð upp og mælti: „Eigi er það jafnsætti að bróðir hans gjöri um. En þó hefir þú svo vel til lagt að eg trúi þér vel að gera um málin.“

Síðan stóð hann upp og tók í hönd Höskuldi og sættust þeir svo á málið að Hrútur skyldi gera og lúka upp gerðinni áður Ósvífur færi braut.

Síðan gerði Hrútur og mælti: „Fyrir víg Þorvalds geri eg tvö hundruð silfurs“ – það þótti þá góð manngjöld – „og skal gjalda þegar, bróðir, og leysa vel af hendi.“

Höskuldur gerði svo. Þá mælti Hrútur til Ósvífurs: „Eg vil gefa þér skikkju góða er eg hafði út.“

Hann þakkaði honum gjöfina og undi nú vel við þar sem komið var og fór heim.

Þeir Hrútur og Höskuldur komu þangað til fjárskiptis og urðu þeir Ósvífur á það vel sáttir og fóru heim með féið og er Ósvífur úr sögunni.

Hallgerður bað Höskuld að hún færi heim þangað og veitti hann henni það og var lengi margtalað um víg Þorvalds. Fé Hallgerðar gekk fram og gerðist mikið.