Njála, 097

Chapter 97

TITLE.

ENSKA

Kafli 97

Nú er þar til máls að taka að Njáll talaði við Höskuld: „Ráðs vildi eg leita og þér kvonfangs.“

Höskuldur bað hann fyrir ráða og spyr hvar hann mundi helst á leita.

Njáll svarar: „Kona heitir Hildigunnur og er Starkaðardóttir Þórðarsonar Freysgoða. Þann veit eg kost bestan.“

Höskuldur mælti: „Sjá þú fyrir, fóstri. Það skal mitt ráð sem þú vilt vera láta.“

„Hér munum við á líta,“ segir Njáll.

Litlu síðar kvaddi Njáll menn til ferðar með sér. Þar fóru Sigfússynir og Njálssynir allir og Kári Sölmundarson. Þeir riðu austur til Svínafells. Fá þeir þar góðar viðtökur.

Um daginn eftir ganga þeir Njáll og Flosi á tal.

Þar koma niður ræður Njáls að hann segir svo: „Það er erindi mitt hingað að vér förum bónorðsför að biðja Hildigunnar frændkonu þinnar.“

„Fyrir hvers hönd?“ segir Flosi.

„Fyrir hönd Höskulds fóstra míns,“ segir Njáll.

„Vel er slíkt stofnað,“ segir Flosi, „en þó hafið þér hættumikið hvorir við aðra eða hvað segir þú frá Höskuldi?“

„Gott má eg frá honum segja,“ segir Njáll, „og skal eg þar til fé leggja svo að yður þyki sæmilega ef þér viljið þetta mál að álitum gera.“

„Kalla munum vér á hana,“ segir Flosi, „og vita hversu henni lítist maður.“

Var þá kallað á Hildigunni og kom hún þangað.

Flosi segir henni bónorðið.

Hún kvaðst vera kona skapstór „og veit eg eigi hversu mér er hent við það er þar eru svo menn fyrir en það þó eigi síður að sjá maður hefir ekki mannaforráð. Og hefir þú það mælt að þú mundir eigi gifta mig goðorðslausum manni.“

„Það er ærið eitt til,“ segir Flosi, „ef þú vilt eigi giftast að þá mun eg engan kost á gera.“

„Það mæli eg eigi,“ segir hún, „að eg vilji eigi giftast Höskuldi ef þeir fá honum mannaforráð. En ellegar mun eg engan kost á gera.“

Njáll mælti: „Þá vil eg bíða láta mín um þetta mál þrjá vetur.“

Flosi svaraði að svo skyldi vera.

„Þann hlut vildi eg til skilja,“ segir Hildigunnur, „ef þessi ráð takast að við værum austur hér.“

Njáll kvaðst það vilja skilja undir Höskuld en Höskuldur kvaðst mörgum vel trúa „en engum jafn vel sem fóstra mínum.“

Nú ríða þeir austan.

Njáll leitaði Höskuldi um mannaforráð og vildi engi selja sitt goðorð.

Líður nú sumarið til alþingis. Þetta sumar voru þingdeildir miklar. Gerði þá margur sem vant var að fara til fundar við Njál en hann lagði það til mála manna sem ekki þótti líklegt að eyddust sóknir og varnir og varð af því þræta mikil er málin máttu eigi lúkast og riðu menn heim af þingi ósáttir.

Líður nú þar til er kemur annað þing. Njáll reið til þings. Og er fyrst kyrrt þingið allt þar til er Njáll talar að mönnum væri mál að lýsa sökum sínum.

Margir mæltu að til lítils þætti það koma er engi kæmi sínu máli fram þó að til þinga væri stefnt „og viljum vér heldur,“ segja þeir, „heimta með oddi og eggju.“

„Svo má eigi vera,“ segir Njáll, „og hlýðir það hvergi að hafa eigi lög í landi. En þó hafið þér mikið til yðvars máls um það og kemur það til vor er lögin kunnum og þeim skulum stýra. Þykir mér það ráð að vér köllumst saman allir höfðingjar og tölum um.“

Þeir gengu þá til lögréttu.

Njáll mælti: „Þig kveð eg að þessu, Skafti Þóroddsson, og aðra höfðingja að mér þykir sem málum vorum sé komið í ónýt efni ef vér skulum sækja mál í fjórðungsdómum og verði svo vafið að eigi megi lyktast né fram ganga. Þykir mér það ráðlegra að vér ættum einn fimmtardóm og sæktum þau mál þar í er eigi mega lyktast í fjórðungsdómi.“

„Skaltu,“ sagði Skafti, „nefna fimmtardóminn, er fyrir forn goðorð er nefndur fjórðungsdómur, þrennar tylftir í fjórðungi hverjum?“

„Sjá mun eg ráð til þess,“ segir Njáll, „að taka upp ný goðorð, þeir er best eru til fallnir úr fjórðungi hverjum, og segist þeir í þing með þeim er það vilja.“

„Samþykkja þenna kost viljum vér,“ segir Skafti, „eða hve vandar sóknir skulu hér vera?“

„Þau mál skulu hér í koma,“ segir Njáll, „um alla þingsafglöpun ef menn bera ljúgvitni og ljúgkviðu. Hér skulu og í koma vefangsmál öll þau er menn vefengja í fjórðungsdómi og skal þeim stefna til fimmtardóms. Svo og ef menn bjóða fé eða taka til liðs sér. Í þessum dómi skulu vera allir hinir styrkjustu eiðar og fylgja tveir hverjum eiði er það skulu leggja undir þegnskap sinn er hinir sverja. Svo skal og ef annar fer með rétt mál en annar með rangt, þá skal eftir þeim dæma er rétt fara að sókn. Hér skal og sækja hvert mál sem í fjórðungsdómi utan það þá er nefndar eru fernar tylftir í fimmtardóm, þá skal sækjandi nefna sex menn úr dómi en verjandi aðra sex menn. En ef hann vill eigi nefna úr þá skal sækjandi nefna þá úr sem hina. En ef sækjandi nefnir eigi þá er ónýtt málið því að þrennar tylftir skulu um dæma. Vér skulum og hafa þá lögréttuskipun að þeir skulu réttir að ráða fyrir lögum er sitja á miðjum pöllum og skal þá velja til þess er vitrastir eru og best að sér. Þar skulu og vera fimm dómendur ef þeir verða eigi á sáttir er í lögréttu sitja hvað þeir vilja lofa eða í lög leiða, þá skulu þeir ryðja lögréttu til og skal ráða afl með þeim. En ef sá er nokkur fyrir utan lögréttu að eigi nái inn að ganga eða þykist borinn vera máli þá skal hann verja lýriti svo að heyri í lögréttu og hefir hann þá ónýtt fyrir þeim öll lof þeirra og allt það er þeir mæltu til lögskila og varði lýriti.“

Eftir það leiddi Skafti í lög fimmtardóm og allt það er upp var talið. Eftir það gengu menn til Lögbergs. Tóku menn þá ný goðorð. Í Norðlendingafjórðungi voru þessi ný goðorð: Melmannagoðorð í Miðfirði og Laufæsingagoðorð í Eyjafirði.

Þá kvaddi Njáll sér hljóðs og mælti: „Það er mörgum mönnum kunnugt hversu fór með sonum mínum og Grjótármönnum er þeir drápu Þráin Sigfússon en þó sættumst vér á málið og hefi eg nú tekið við Höskuldi og ráðið honum kvonfang ef hann fær goðorð nokkuð en engi vill selja sitt goðorð. Vil eg biðja yður að þér lofið mér að taka upp nýtt goðorð á Hvítanesi til handa Höskuldi.“

Hann fékk það af öllum. Síðan tók hann upp goðorð til handa Höskuldi og var hann síðan kallaður Höskuldur Hvítanesgoði.

Eftir ríða menn heim af þingi.

Njáll dvaldist skamma stund heima áður hann ríður austur til Svínafells og synir hans og vekur bónorðið við Flosa en Flosi kvaðst efna mundu við þá. Var þá Hildigunnur föstnuð Höskuldi og kveðið á brúðlaupsstefnu og lýkur svo með þeim. Ríða þeir þá heim.

En í annað sinn riðu þeir til brúðlaups. Leysti Flosi út allt fé hennar eftir boðið og fór það vel af hendi. Fóru þau til Bergþórshvols og voru þau þar hin næstu misseri og fór allt vel með þeim Hildigunni og Bergþóru. En um vorið eftir keypti Njáll land í Ossabæ og fær það Höskuldi og fer hann þangað byggðum sínum. Njáll réð honum hjón öll. Og svo var dátt með þeim öllum að engum þótti ráð ráðið nema hver réðist við annan um. Bjó Höskuldur í Ossabæ lengi svo að hvorir studdu annarra sæmd og voru synir Njáls í ferðum með honum. Svo var ákaft um vináttu þeirra að hvorir buðu öðrum heim hvert haust og gáfu stórgjafir. Fer svo lengi fram.