Njála, 024

Chapter 24

Gunnar rode to the Althing, and Hrut and Hauskuld rode thither too with a very great company. Gunnar pursues his suit, and began by calling on his neighbours to bear witness, but Hrut and his brother had it in their minds to make an onslaught on him, but they mistrusted their strength.

Gunnar next went to the court of the men of Broadfirth, and bade Hrut listen to his oath and declaration of the cause of the suit, and to all the proofs which he was about to bring forward. After that he took his oath, and declared his case. After that he brought forward his witnesses of the summons, along with his witnesses that the suit had been handed over to him. All this time Njal was not at the court. Now Gunnar pursued his suit till he called on the defendant to reply. Then Hrut took witness, and said the suit was naught, and that there was a flaw in the pleading; he declared that it had broken down because Gunnar had failed to call those three witnesses which ought to have been brought before the court. The first, that which was taken before the marriage-bed, the second, before the man's door, the third, at the Hill of Laws. By this time Njal was come to the court and said the suit and pleading might still be kept alive if they chose to strive in that way.

"No," says Gunnar, "I will not have that; I will do the same to Hrut as he did to Mord my kinsman; or, are those brothers Hrut and Hauskuld so near that they may hear my voice."

"Hear it we can," says Hrut. "What dost thou wish?"

Gunnar said, "Now all men here present be ear-witnesses, that I challenge thee Hrut to single combat, and we shall fight to-day on the holm, which is here in Oxwater. But if thou wilt not fight with me, then pay up all the money this very day."

After that Gunnar sung a stave--

"Yes, so must it be, this morning-- Now my mind is full of fire-- Hrut with me on yonder island Raises roar of helm and shield. All that bear my words bear witness, Warriors grasping Woden's guard, Unless the wealthy wight down payeth Dower of wife with flowing veil."

After that Gunnar went away from the court with all his followers. Hrut and Hauskuld went home too, and the suit was never pursued nor defended from that day forth. Hrut said, as soon as he got inside the booth, "This has never happened to me before, that any man has offered me combat and I have shunned it."

"Then thou must mean to fight," says Hauskuld, "but that shall not be if I have my way; for thou comest no nearer to Gunnar than Mord would have come to thee, and we had better both of us pay up the money to Gunnar."

After that the brothers asked the householders of their own country what they would lay down, and they one and all said they would lay down as much as Hrut wished.

"Let us go then," says Hauskuld, "to Gunnar's booth, and pay down the money out of hand." That was told to Gunnar, and he went out into the doorway of the booth, and Hauskuld said, "Now it is thine to take the money."

Gunnar said, "Pay it down, then, for I am ready to take it."

So they paid down the money truly out of hand, and then Hauskuld said, "Enjoy it now, as thou hast gotten it." Then Gunnar sang another stave:--

"Men who wield the blade of battle Hoarded wealth may well enjoy, Guileless gotten this at least, Golden meed I fearless take; But if we for woman's quarrel, Warriors born to brandish sword, Glut the wolf with manly gore, Worse the lot of both would be."

Hrut answered, "III will be thy meed for this."

"Be that as it may," says Gunnar.

Then Hauskuld and his brother went home to their booth, and he had much upon his mind, and said to Hrut, "Will this unfairness of Gunnar's never be avenged?"

"Not so," says Hrut; "'twill be avenged on him sure enough, but we shall have no share nor profit in that vengeance. And after all it is most likely that he will turn to our stock to seek for friends."

After that they left off speaking of the matter. Gunnar showed Njal the money, and he said, "The suit has gone off well."

"Ay," says Gunnar, "but it was all thy doing."

Now men rode home from the Thing, and Gunnar got very great honour from the suit. Gunnar handed over all the money to Unna, and would have none of it, but said he thought he ought to look more for help from her and her kin hereafter than from other men. She said, so it should be.

Kafli 24

Gunnar reið til alþingis. Þeir Hrútur og Höskuldur riðu og til þings og fjölmenntu mjög. Gunnar sækir mál þetta á þingi. Hann kvaddi búa til máls og höfðu þeir Hrútur ætlað að veita honum atgöngu en treystust eigi. Síðan gekk Gunnar að Breiðfirðingadómi og bauð Hrúti að hlýða til eiðspjalls síns og framsögu sakar og sóknargagna allra. Eftir það vann hann eið og sagði fram sök. Síðan lét hann bera stefnuvætti, þá sakartökuvætti. Njáll var eigi við dóma.

Nú sótti Gunnar málið þar til er hann bauð til varna. Hrútur nefndi votta og sagði ónýtt málið og sagði hann misst hafa þeirra þriggja vottorða er í dóminn áttu að koma. Eitt, það er nefnt var fyrir rekkjustokki, annað fyrir karldyrum, þriðja að Lögbergi. Njáll var þá kominn til dóma og kveðst borgið munu geta málinu og sökinni ef þeir vildu það þreyta.

„Eigi vil eg það,“ sagði Gunnar, „eg skal gera Hrúti slíkan sem hann gerði Merði frænda mínum. Eða hvort eru þeir bræður svo nær, Hrútur og Höskuldur, að þeir megi heyra mál mitt?“

„Heyra megum við,“ segir Hrútur, „eða hvað viltu?“

Gunnar mælti: „Þeir séu heyrandi vottar er hjá eru að eg skora þér, Hrútur, til hólmgöngu og skulum við berjast í dag í hólma þeim er hér er í Öxará. En ef þú vilt eigi berjast við mig þá greið þú út féið allt í dag.“

Síðan kvað Gunnar vísu:

7.Það skal æ, Hrútur, að hvoru,

hef eg óð í dag góðan,

skora á hólm og hjálma

hjaldruður við mig skjalda.

Þeir sé er herðendur heyra

Héðins gáttar nú vottar,

auð nema út viljir greiða

ölur mund refils grundar.

Síðan gekk Gunnar frá dómum með öllu sínu föruneyti. Þeir Höskuldur og Hrútur gengu og heim og var málið hvorki sótt né varið þaðan af.

Hrútur mælti er hann kom inn í búðina: „Það hefir mig aldrei fyrr hent að nokkur maður hafi mér hólmgöngu boðið að eg hafi undan gengið.“

„Það munt þú ætla að berjast,“ segir Höskuldur, „en eigi skal það ef eg ræð því að eigi fer þér nær við Gunnar en Merði mundi við þig og skulum við heldur greiða féið báðir saman Gunnari.“

Síðan spurðu þeir bræður bændur hvað þeir vildu til leggja. Þeir sögðu allir að þeir vildu til leggja slíkt sem Hrútur vildi.

„Göngum þá,“ segir Höskuldur, „til búðar Gunnars og greiðum af höndum féið.“

Var þá sagt Gunnari. Hann gekk út í búðardyrnar.

Höskuldur mælti: „Nú er að taka við fénu.“

Gunnar mælti: „Greiðið nú þá því að eg er nú búinn við að taka.“

Þeir greiddu féið allt vel af hendi.

Þá mælti Höskuldur: „Njót þú sem þú hefir aflað.“

Gunnar kvað þá vísu þessa:

8.Auðs munu æskimeiðar

óttlaust fyrir því njóta

hægs að hvergi ljúgum

hjörþings til peninga.

Fer en vitnis varar

vér rjóðum þá fljóði

verr en oss og errinn,

álmur hraustur funa hjálma.

Hrútur svaraði: „Illu mun þér launað vera.“

„Fer það sem má,“ segir Gunnar.

Þeir Höskuldur gengu heim til búðar sinnar og var honum mikið í skapi og mælti til Hrúts: „Hvort mun Gunnari aldrei hefnast þessi ójafnaður?“

„Eigi mun það,“ segir Hrútur, „hefnast mun honum víst og mun oss verða í því engi hefnd né frami. En þó er það líkast að hann snúist til vorrar ættar um vinfengið.“

Hættu þeir þá talinu.

Gunnar sýndi Njáli féið.

Njáll mælti: „Vel hefir nú vegnað,“ sagði hann.

„Og hefir af þér til leitt,“ segir Gunnar.

Menn riðu heim nú af þinginu og hafði Gunnar hina mestu sæmd af málinu.

Gunnar færði féið allt Unni og vildi hann ekki af hafa en kveðst meira heimta þykjast eiga að henni síðan og hennar frændum en að öðrum mönnum. Hún kvað það svo vera.